край I м.

1. (род. кра́ю) край;

к. стала́ — край стола́;

к. ле́су — край ле́са;

к. не́ба — край не́ба;

трэ́цяя ха́та з кра́ю — тре́тий дом от кра́я;

2. (административная единица) край;

дэлега́ты ад Стаўрапо́льскага кра́ю — делега́ты от Ставропо́льского кра́я;

3. (местность) край, страна́ ж.;

пусты́нны к. — пусты́нный край; пусты́нная страна́;

ро́дны к. — родно́й край; родна́я страна́;

яго́ ба́чылі ў на́шых края́х — его́ ви́дели в на́ших края́х;

○ пярэ́дні к. — пере́дний край;

◊ кра́ем во́ка — кра́ем гла́за;

кра́ем ву́ха — кра́ем у́ха;

непача́ты к. — непоча́тый край;

на к. све́ту — на край све́та;

быць на краі́ гі́белі — быть (находи́ться) на краю́ ги́бели;

канца́-кра́ю няма́ — конца́-кра́ю нет;

з кра́ю ў к. — из кра́я в край;

хапі́ць це́раз к. — хвати́ть че́рез край;

біць (лі́цца) це́раз к. — бить (ли́ться) че́рез край;

мая́ ха́та з кра́ю, я нічо́га не зна́ю — погов. моя́ ха́та с кра́ю, я ничего́ не зна́ю

край II предлог с род., разг. во́зле; ря́дом (с кем, чем);

к. даро́гі — во́зле доро́ги (ря́дом с доро́гой)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

преде́льно нареч. грані́чна; (крайне) кра́йне; (до последнего) да апо́шняга, да кра́ю, да канца́;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Се́ліца ‘лужок на краю сядзібы’ (Касп., Яшк.), ‘сухі луг’ (Жд. 2), ‘месца, дзе быў двор, сядзіба’ (Яшк.). Гл. аселіца.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

пааджына́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.

Аджаць ад краю чаго‑н. усё, многае. Пааджынаць жыты ад дарогі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

паадко́шваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.

Адкасіць ад краю чаго‑н. усё, многае. Паадкошваць віку ад межаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

аджа́ць, адажну́, адажне́ш, адажне́; адажнём, адажняце́, адажну́ць; адажні́; аджа́ты; зак., што.

1. Зжаць жыта, пшаніцу і пад. на невялікай частцы поля ад краю.

А. жыта ад дарогі.

2. Адпрацаваць на жніве ўзамен за што-н.

А. за дапамогу ў касьбе.

|| незак. аджына́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

адкасі́ць, -кашу́, -ко́сіш, -ко́сіць; -ко́шаны; зак., што.

1. Скасіць невялікую частку чаго-н. (ад краю).

А. траву ад дарогі.

2. Пакасіць пэўны час; скончыць касьбу.

Ён тры дні адкасіў.

3. Адпрацаваць на касьбе ўзамен за што-н.

А. за доўг.

|| незак. адко́шваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

по́льскасць, ‑і, ж.

Уласцівасць, прыкмета польскага (у 1 знач.). [Пшэбора] Наўперад зняў канфедэратку, Як сведку польскасці ў краю. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

◎ *На́беражны, на́бэрэжны ’перапалены (аб гаршках)’ (Вярэн.). Магчыма, да бераг ’край’, г. зн. ’з надтрэснутымі краямі’ або ’той, які стаяў з краю (пры абпальванні)’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

даміну́ючы, ‑ая, ‑ае.

Які дамінуе; асноўны, пануючы. Дамінуючым матывам многіх апавяданняў зрабіўся глыбокі роздум аб лёсе роднага краю. Пшыркоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)