прыце́рці, прытру́, прытрэ́ш, прытрэ́; прытро́м, прытраце́, прытру́ць; прыцёр, -це́рла; прытры́, -цёрты; зак., што.
Трэннем, шліфоўкай шчыльна прыгладзіць, далучыць да чаго-н.
П. шкляны корак да графіна.
|| незак. прыціра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. прыціра́нне, -я, н. і прыці́рка, -і, ДМ -рцы, ж.
|| прым. прыці́рачны, -ая, -ае.
П. станок.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вту́лка ж.
1. техн. уту́лка, -кі ж.;
2. (пробка) заты́чка, -кі ж., ко́рак, -рка м.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
праштурхну́ць сов., прям., перен. протолкну́ть;
п. ко́рак у бутэ́льку — протолкну́ть про́бку в буты́лку;
п. спра́ву — протолкну́ть де́ло
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
выпарны́ тех.
1. (для выпаривания) выпарно́й;
в. апара́т — выпарно́й аппара́т;
2. (для испарения) испари́тельный;
в. ко́рак — испари́тельная про́бка
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
шпо́кнуць сов., разг.
1. (издать хлопающий звук) хло́пнуть;
ко́рак ~нуў — про́бка хло́пнула;
2. ло́пнуть;
ля́мпачка ~нула — ла́мпочка ло́пнула
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Трыбушо́нік (требушоник) ‘штопар’ (Нас.), трыбушо́нак ‘тс’ (Касп.). Праз польскую мову (trybuszon) запазычана з франц. tire‑buchon ‘тс’ < tirer ‘цягнуць’ + buchon ‘корак, затычка’, апошняе — з boucher ‘закрываць’ < bois ‘дрэва (як матэрыял)’ < с.-лац. boscus ‘тс’ (SWO, 1980, 779; ЕСУМ, 5, 635).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
про́бка ж.
1. (кора пробкового дуба) ко́рак, -рку м.;
2. (для закупорки) ко́рак, -рка м.; за́тычка, -кі ж.;
3. эл. про́бка, -кі ж.;
4. перен. (скопление) зато́р, -ру м., про́бка, -кі ж.;
◊
глуп как про́бка дурны́ як пень (як бот);
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Тампо́н ’стэрылізаваны кавалачак ваты або марлі’ (ТСБМ). Запазычана праз рус. тампо́н, польск. tampon, з франц. tampon ’корак, затычка; тампон’; яно з’яўляецца назалізаванай формай слова tapon ’жмут адзення, бялізны’, якое, у сваю чаргу, уяўляе сабой утварэнне з суфіксам ‑on ад франк. *tappo, што роднаснае ст.-в.-ням. zapho ’затычка’, ням. Zapfen ’тс’, ст.-англ. tœppa і англ. tap ’тс’ (ЕСУМ, 5, 513; Голуб-Ліер, 477).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
шпунт, -а, М -нце, мн. -ы́, -о́ў, м. (спец.).
1. Падоўжны выступ ці паз для злучэння дошак, брусоў і пад., а таксама злучэнне такога віду, пры якім выступ адной са злучаных частак уваходзіць у паз другой часткі.
2. Дошка, брус, бэлька і пад., на адным канце якой зроблены падоўжны выступ, а на другім — паз.
3. Корак, якім затыкаюць бочку.
◊
Ад усіх бочак шпунт або пад усе бочкі шпунт — пра чалавека, якога калі трэба і калі не трэба пасылаюць выконваць розныя даручэнні, просьбы.
|| прым. шпунтавы́, -а́я, -о́е (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Варо́нка ’адтуліна; лаз на гару, ход у склеп і г. д.’ (Тарн., Маш., Сцяшк. МГ, Жд., 2); ’дупло’ (Шатал.). Укр. воро́нка, рус. воро́нка ’варонка’, ворона́ ’адтуліна ў карме судна, дзе праходзіць руль’, польск. wrona, wronka ’адтуліна ў бочцы’, чэш. vrana, vranka ’тс’, балг. вра́на ’корак, затычка’, серб.-харв. вра̑њ ’затычка ў бочцы’. Прасл. *vorna ’прылада для закрывання і адкрывання пасудзіны (затычка і адтуліна)’; утварэнне ад кораня *u̯er‑: *u̯or‑, які выступае ў прасл. *verti ’адкрываць, закрываць, утыкаць, хаваць’ (параўн. варо́ты) (Фасмер, 1, 354; Міклашыч, 382; Шанскі, 1, В, 167; Брукнер, 632 і інш.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)