уда́лы

1. уда́чный;

у. перакла́д — уда́чный перево́д;

2. ло́вкий;

~лыя ру́кі — ло́вкие ру́ки;

3. удало́й, уда́лый; лихо́й;

у. каза́к — удало́й (уда́лый, лихо́й) каза́к;

4. хоро́ший, прекра́сный;

у. хло́пец — хоро́ший (прекра́сный) па́рень

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

імправіза́тар, ‑а, м.

Той, хто імправізуе, мае здольнасць імправізаваць. Выдатным імправізатарам і непераўзыдзенай расказчыцай народных апавяданняў і казак была прабабка паэта [М. Багдановіча]. Майхровіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

адраджа́льны, ‑ая, ‑ае.

Здольны адраджаць, аджыўляць. [Купала:] — А хіба «жывая вада» з нашых казак гэта не народная вера ў адраджальную сілу зямлі? Лужанін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ка́зачнік, ‑а, м.

Складальнік або расказчык казак (у 1 знач.). У народных казачнікаў і апавядальнікаў Я. Колас вучыўся вобразнасці і выразнасці мовы. Пшыркоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

паліндро́м, ‑а, м.

Слова, выраз або сказ, якія маюць аднолькавы сэнс пры чытанні злева направа і справа налева. Напрыклад: бел. казак; руск. искать такси.

[Англ. palindrome.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ня́ньчын, ‑а.

Які мае адносіны да нянькі, належыць няньцы. Няньчына хустка. □ Да няньчыных казак далучыліся народныя песні і гульні — натуральная жывая сялянская паэзія. Шырма.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

каза́чка, ‑і, ДМ ‑чцы; Р мн. ‑чак; ж.

1. Жонка або дачка казака ​1 (у 2 знач.).

2. Жан. да казак ​1 (у 3 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пазбы́ць, ‑збуду, ‑збудзеш, ‑збудзе; зак., каго-што.

Збавіцца, вызваліцца ад каго‑, чаго‑н.; зжыць што‑н. Цяпер дзед Талаш — вольны казак. Ён пазбыў свой цяжкі клопат. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

асі́лак, ‑лка, м.

Герой беларускіх казак, легенд, воін незвычайнай сілы, мужнасці і розуму; волат. Выхапіў асілак Дубавік свой востры меч і адсек цмоку ўсе тры галавы. Якімовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Перапу́цце ’гора, бяда’ (Ян.). Фармальна ідэнтычнае рус. перепу́тье ’ростань, раздарожжа’, семантыка магла замацавацца пад уплывам казак (’няпэўнасць, нявызначанасць’ — ’бяда’). Да пуць 2 ’лад, парадак, толк’ (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)