разгро́м, ‑у, м.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. разграміць. // Сляды, вынік гэтага дзеяння. На двары поўны разгром. Шмат друзу, растаптаныя гільзы ад патронаў. Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Навыру́нку ’навідавоку’ (?): Тут, у нас, любы чалавек навырунку, відзен увесь (Масарэнка). Няясна; магчыма, звязана з навыр (Бяльк.), якое можа мець значэнне ’на двор’; тады першаснае значэнне ’як на двары’ (відаць). Гл. на́вар.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
прамаро́зіць сов., в разн. знач. проморо́зить;
п. ры́бу — проморо́зить ры́бу;
п. каго́-не́будзь дзве гадзі́ны на двары́ — проморо́зить кого́-л. два часа́ на дворе́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
стле́лы, ‑ая, ‑ае.
Разм. Тое, што і сатлелы. Стлелая салома. □ І, як заўсёды, куры па двары хадзілі, Скрыпеў ад ветру стлелы частакол. А. Александровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Вярхо́ўнік (гіст.) ’начальнік, старшыня справы’ (БРС), укр. верховник, рус. верховник, ст.-рус. верховникъ, врьховникъ ’асоба, якая валодае вярхоўнай уладай, начальнік’; ’служка пры двары, дваровы’ (з XV ст.). Бел. лексема запазычана з рус. мовы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пану́ра,
1. Прысл. да пануры.
2. безас. у знач. вык. Змрочна, непрыветліва. У маёнтку было ціха, панура і неяк безнадзейна, як у турэмным двары. Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
блі́зшы, ‑ая, ‑ае.
Разм. Тое, што і бліжэйшы (у 1, 2 знач.). Дзесьці на блізшым двары чуўся запознены голас казака: «Но, ты, не дурэй!» Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Паж ’у сярэднія вякі — падлетак, юнак дваранскага роду, які служыў пры двары караля або буйнага феадала’ (ТСБМ). Праз рус. паж або польск. paz̏ з франц. page ад італ. paggio ’малады слуга’ (параўн. Фасмер, 3, 184).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
правалту́зіцца, ‑тужуся, ‑тузішся, ‑тузіцца; зак.
Разм. Валтузіцца некаторы час. — Як мы дамовіліся ўчора? Выехаць на луг да сонца, а правалтузіліся на гэтым двары да снедання. Хадкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дво́рня, ‑і, ж., зб.
У часы прыгону — прыслуга пры панскім двары, доме; дваровыя людзі. Прывяла гусляра з яго ніўных сяліб Дворня князева ў хорам багаты. Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)