пара́, -ы́, мн. по́ры, пор і по́раў, ж.
1. Час, перыяд, тэрмін.
Летняя п.
Без пары (дачасна). Да гэтай пары (да гэтага часу). Да пары да часу (пакуль што). З той пары (з таго часу, моманту). Не ў пару (не ў час, недарэчы). У пару (у час, своечасова).
2. у знач. вык. Настаў час для чаго-н.
П. дадому.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
рассе́сціся, -ся́дуся, -ся́дзешся, -ся́дзецца; рассе́ўся, -се́лася; -ся́дзься; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Размясціцца дзе-н. (пра многіх, усіх).
Р. ў вагоне.
2. Сесці, заняўшы шмат месца (разм.).
Р. на лаўцы.
3. Сеўшы, затрымацца надоўга.
Што ж я расселася, трэба ж дадому!
|| незак. расса́джвацца, -аюся, -аешся, -аецца (да 1 і 2 знач.) і рассяда́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
заклы́паць 1, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
Разм. Клыпаючы, дабрацца куды‑н. Заклыпаць дадому.
заклы́паць 2, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
Пачаць клыпаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
квіто́к, ‑тка, м.
Разм. Квітанцыя, талон. Выпісаць квіток. □ Пятрок жа думаў: «Каб хутчэй узяць гэты квіток на дровы ды ехаць дадому». Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
загасці́цца, ‑гашчуся, ‑госцішся, ‑госціцца; зак.
Прабыць у гасцях даўжэй, чым меркавалася. [Ядвіся] загасцілася ў Гродзеншчыне і, як відаць, не вельмі спяшалася дадому. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адыхо́днік, ‑а, м.
Селянін, які часова ідзе з вёскі на пабочныя заработкі. [Антон:] — Людзей многа прыбавілася ў вёсцы, розныя адыходнікі дадому вярнуліся. Рылько.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
даха́ты, прысл.
У свой дом, у сваю хату, да сваёй сям’і; дадому. Аднаго разу паехаў Кузьма з сынам па сена. Наклалі вазы ды едуць дахаты: бацька на адным возе, сын — на другім. Якімовіч. Бывайце здаровы, Жывіце багата, Ужо ж мы паедзем Дадому, дахаты. Русак. // На радзіму, у родныя мясціны. Яны ў дарозе дахаты, едуць з Паволжа. Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
немагчы́ма, безас. у знач. вык.
Няма магчымасці, нельга. [Доктар:] — Дадому дабрацца было немагчыма. Васілевіч. Сучасную развітую літаратуру немагчыма ўявіць без рамана і аповесці. Казека.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паўсміха́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
Разм. Усміхацца некаторы час. Паслухалі прафесары, пазатыкаўшы вушы, паўсміхаліся і параілі ехаць мне дадому ды іграць на вечарынках. Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
збло́ціць, зблочу, зблоціш, зблоціць; зак., што.
Абл. Сапсаваць, зглуміць. Многа зблоціла, пад’ела І магла б ісці дадому, Ды па свінскай завядзёнцы Завалілася ў салому. Дзеружынскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)