Трынча́ць ‘гаварыць, балбатаць’ (круп., Сл. ПЗБ), трынчэ́ць ‘брынкаць, бразгаць’, ‘хацець, прагнуць’ (Юрч. Вытв.). Да трынкаць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бра́згацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
Разм. Тое, што і бразгаць; стукацца. Бразгацца ў дзверы. □ [Лях:] — Садзіцеся на той канец, у нос. Тут я сам буду, — і ён пачаў бразгацца каля палка з ланцугом. Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бразгата́ць, ‑гачу, ‑гочаш, ‑гоча; незак., чым і без дап.
Дробна, часта бразгаць. Аркестр іграў факстрот, часта і гулка бухкаў барабан, звінелі і бразгаталі медныя талеркі. Хадкевіч. Недзе ў глыбіні саду бразгатаў ланцугом сабака. Лупсякоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пабра́згаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
Бразгаць некаторы час, бразнуць некалькі разоў. [Кулікоўскі], пабразгаўшы яшчэ хвіліны дзве дзвярыма, пабег уніз да гаспадыні. Галавач. Цурынскі яшчэ раз пабразгаў клямкаю, але за парканам, апроч сабачага брэху, ніякага руху не пачуў. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Забарбе́ць ’забразгаць, забрынкаць’ (Сл. паўн.-зах.). Забарбець < літ. barbė́ti ’бразгаць, брынкаць’ (Сл. паўн.-зах., 180) гукапераймальнага характару (Фрэнкель, 35). Параўн. рус. вяцк. забара́баться ’пачаць пэцкацца, пляскаючыся ў вадзе’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Брэ́нґаць ’бразгаць’ (Сцяц.). Запазычанне (праз *брэ́нкаць) з польск. brzękać ’тс’ (дзе да слав. гукапераймальнай асновы *bręk‑, гл. Слаўскі, 1, 46). Параўн. ст.-бел. бренк, брянк ’звон’, брянкати (< польск.), гл. Булыка, Запазыч., 48.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Бо́мкаць ’звінець, бразгаць’. Рус. бо́мкаць ’званіць’, укр. бо́мкати. Дзеяслоў, які ўтварыўся на базе выклічніка гукапераймальнага характару бом! (ад такіх выклічнікаў звычайна дзеясловы ўтвараюцца суфіксам ‑к‑). Адсюль вытворнае бо́мка і далей бо́ма ’званочак’ (гл.). Пераносна бо́мкаць ’мармытаць’ (Сцяц., Шат.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Дзы́нкаць, дзвы́нкаць ’бразгаць, брынкаць’ (БРС). Калі гэта не гукапераймальныя ўтварэнні, то можна меркаваць, што гэта запазычанне з польск. мовы. Параўн. польск. dźwięk ’гук’, dźwięczeć ’гучаць’ (параўн. таксама запазычанне з польск. мовы ў ст.-бел. помніках: дзвенкъ ’гук’; гл. Булыка, Запазыч., 94).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Бра́каць ’бразгаць, падаць, валіць’ (Юрч., Гарэц.). Рус. бря́кать, укр. бря́кати, польск. brzęk! brząkać, ц.-слав. брѧцати і г. д. Слав. bręk‑ — аснова гукапераймальнага характару (*bren‑k‑). Параўн. літ. brínkt ’бах!’. Бернекер, 84; Слаўскі, 1, 46; Праабражэнскі, 1, 44–45; Фасмер, 1, 225.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
збро́я, -і, ж.
Усякі сродак, прыстасаванне, тэхнічна прыгоднае для нападу ці абароны, а таксама сукупнасць такіх сродкаў.
Агнястрэльная з.
Халодная з. (шабля, кінжал, нож і пад.). Стралковая з. (ружжо, рэвальвер і пад.). Артылерыйская з. (гармата, гаўбіца і пад.). Ядзерная з.
Абараняцца са зброяй у руках.
Ідэйная з. (перан.). Скласці зброю (перан.: здацца; высок.). Узняць зброю (пачаць вайну або паўстаць са зброяй у руках; высок.). Бразгаць зброяй (пагражаць вайной; кніжн.).
|| прым. збро́евы, -ая, -ае і збро́йны, -ая, -ае.
Зброевая (збройная) майстэрня.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)