беспара́дкавы, ‑ая, ‑ае.
Які пазбаўлены парадку, абы-як размешчаны. Беспарадкавае награмаджэнне будынкаў. Беспарадкавая груда цэглы. // Неарганізаваны, стыхійны, бессістэмны. Беспарадкавая мітусня, страляніна.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
крыха́, ‑і, ДМ крысе, ж.
Нязначная колькасць, маленькая часцінка чаго‑н. Крыха поля ля дому была абы-як, дрэнна выраблена. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
скрыпе́ць, -плю́, -пі́ш, -пі́ць; -пі́м, -піце́, -пя́ць; -пі́; незак.
1. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Утвараць скрыпучыя гукі.
Завесы ў дзвярах скрыпяць.
Скрыпіць снег пад нагамі.
2. Гаварыць скрыпучым голасам.
Не гаворыць, а скрыпіць.
3. перан. Жыць абы-як, з цяжкасцю падтрымліваючы свае сілы (разм.).
Скрыплю яшчэ трошкі.
|| аднакр. скры́пнуць, -ну, -неш, -не; -ні (да 1 знач.).
|| наз. скрыпе́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
адшкумата́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
Разм. Абы-як, не разбіраючыся, наспех ададраць. Потым.. [Іван] ад камбатавых новых летніх ануч адшкуматаў два белыя матузы. Няхай.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
напрыязджа́ць, ‑ае; безас. зак.
Прыехаць у вялікай колькасці. Напрыязджала дэлегатаў. □ Словам, вяселле было як трэба. Гасцей напрыязджала многа, і ўсё не абы-хто. Дамашэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Абыя́кавы да абы (гл.), як (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пасо́ваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
1. і без дап. Соваць некаторы час.
2. Пакласці што‑н. куды‑н. абы-як. Пасоваць рэчы ў чамаданы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
самаво́льшчык, ‑а, м.
Разм. Самавольна. Самавольшчыкі псуюць і пішчаць лес, сякуць яго абы-як, без разбору. Раз у год, перад святам, асабліва пакутуе ельнік. Лось.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Сабуго́рыць ’пабудаваць’ (Юрч., Сцяшк. Сл.), ’з-за недахопу сродкаў зрабіць што-небудзь абы як’ (Раст.), ’даглядзець’ (Мат. Гом.). Параўн. у Насовіча буго́рынне ’нагрувашчванне’ < бугор (гл.). Сюды ж і дзеяслоў з першасным значэннем ’пабудаваць абы як, нагрувасціць як бугор’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Скаўпа́сіць (скоўпа́сіць) ‘абрабіць з большага, абы-як’, скоўпа́чыць ‘паблытаць, пакалмаціць’ (ТС). Да каўпак (гл.), у тым ліку ‘старая ўкладка валасоў у жанчын (стажком)’. Параўн. тыпалагічную паралель: балг. на калпа́к ‘абы-як, так-сяк, любому (раздаваць)’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)