пасле́д, ‑у, ДМ ‑дзе, м.
Орган, які ўтвараецца ў цяжарнай жанчыны і самкі млекакормячых для абмену рэчываў і кармлення зародка ў час выношвання плода і які выходзіць услед за плодам.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
маса́ж, ‑у, м.
Расціранне цела з мэтай паляпшэння кровазвароту, абмену рэчываў у тканках і інш. Рабіць масаж. Спартыўны масаж. □ Пасля пластычнай гімнастыкі .. [Ляхоўская] прымала халодны душ і садзілася за масаж твару. Рамановіч.
[Фр. massage.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Пада́гра ’захворванне суставаў і тканак у выніку парушэння абмену рэчываў’ (ТСБМ). Ст.-бел. подакгра (подагра) ’падагра’ (сяр. XVII ст.). З польск. podagra < лац. podagra ад грэч. ποδαγρα (Булыка, Лекс. запазыч., 129), першапачаткова ’пастка для ног’ (Фасмер, 3, 296).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ко́ма 1, ‑ы, ж.
Цяжкі хваравіты стан, які характарызуецца стратай прытомнасці і рэзкім парушэннем кровазвароту, дыхання, працэсу абмену.
[Ад грэч. kōma — глыбокі сон.]
ко́ма 2, ‑ы, ж.
Невялікі (меншы за 1/8 тона) інтэрвал паміж двума гукамі.
[Ад грэч. kómma — адрэзак.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Маса́ж ’расціранне цела з мэтай паляпшэння кровазвароту, абмену рэчываў у тканках’ (ТСБМ). З рус. масса́ж ’тс’ (Крукоўскі, Уплыў, 88), якое з франц. massage < masser < ст.-грэч. μάσσω ’мяшу, расціраю’. Масіраваць ’праводзіць масаж’ (ТСБМ) — з рус. массировать (Крукоўскі, Уплыў, 82), якое з ням. massieren.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
інтэрні́раваны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад інтэрніраваць.
2. у знач. прым. Затрыманы, спынены; пазбаўлены волі. Спроба дабіцца праз Савет рабочых дэпутатаў абмену на інтэрніраваных немцаў таксама нічога не дала. Гурскі. // у знач. наз. інтэрні́раваны, ‑ага, м.; інтэрні́раваная, ‑ай, ж. Лагер для інтэрніраваных.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сімпаты́чны², -ая, -ае (спец.).
1. Які мае адносіны да аддзела вегетатыўнай нервовай сістэмы.
С. нерв.
2. Які ўзнікае на іншых, блізкіх або сіметрычна размешчаных участках.
Сімпатычныя болі ў зубах.
3. Які аслабляе боль у хворага (пра нейтральныя лекавыя сродкі).
Сімпатычныя прэпараты.
○
Сімпатычнае чарніла — бясколерная або слаба афарбаваная вадкасць, якая выкарыстоўваецца ў тайнай перапісцы.
Сімпатычная нервовая сістэма (спец.) — аддзел нервовай сістэмы, які ўдзельнічае ў рэгуляванні кровазвароту, абмену рэчываў і іншых функцыях арганізма.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
намяня́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе; зак., чаго.
1. Набыць шляхам абмену нейкую колькасць чаго‑н. Намяняць марак. □ З хаты памянялі на яду ўсё, што можна было памяняць. Цяпер трэба рабіць нейкі абарот.. Ніна прыкідвае, колькі яна можа намяняць за тое, што ў торбе. Арабей.
2. Разменьваючы, набыць якую‑н. колькасць дробных грошай.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ма́ча ’маленькія рыбкі’ (бых., Мат. АС). Скарочаны варыянт з мале́ча (гл.).
Мача́ ’вадкасць, якая выдзяляецца ныркамі’ (ТСБМ), ’слата, макрэча’ (Нас.). Укр. міч, рус. моча, ст.-рус. моча ’дажджлівае надвор’е’, ц.-слав. моча ’балота’, мочь ’мача’, польск. mocz, в.-луж. moč, чэш., славац. moč, славен. móća ’вільгаць; мача; нягода’, серб.-харв. мо́ча ’макрэча’, ’мокрадзь’, ’вільготнае надвор’е, золь’, ’намочаны кавалак хлеба’, макед., балг. моч ’мача’. Прасл. mokja > moča. Да мокры (гл.). Сюды ж мачавы́ (ТСБМ), мачаві́к ’мачавы пузыр’ (навагр., Сл. ПЗБ), мачаві́на ’прадукт бялковага абмену’ (ТСБМ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
сып, ‑у, м.
1. Дробныя плямкі, прышчыкі на скуры і слізістых абалонках, якія з’яўляюцца ад некаторых знешніх уздзеянняў (холад, перагрэў і пад.) і ўнутраных прычын (некаторыя інфекцыйныя хваробы, парушэнне абмену рэчываў і пад.). Дзіцятка ж полымем гарэла, Па целу сып злаякасны пайшоў. Корбан. // Разм. Захворванне, пры якім з’яўляюцца прышчыкі, плямкі.
2. Разм. У тэхніцы — невялікая шурпатасць на паверхні металу пры пашкоджанні яго ржой.
3. Разм. У друкарскай справе — рассыпаны шрыфт з пераблытанымі літарамі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)