пазакру́чваць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак.
1. што. Закруціць, завіць (валасы); замацаваць, завязаць усё, многае.
П. вусы.
П. дротам дачныя брамкі.
2. што. Абвязаць, абматаць чым-н. усё, многае.
П. бінтам пальцы.
3. каго-што. Загарнуць у што-н. усіх, многіх або ўсё, многае.
П. дзяцей у коўдры.
4. што. Круцячы, закрыць, завінціць усё, многае.
П. краны.
П. гайкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
закруці́цца, -учу́ся, -у́цішся, -у́ціцца; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Завіцца (пра валасы).
Валасы закруціліся.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Абматацца, абвіцца вакол чаго-н.
Пуга закруцілася вакол пугаўя.
3. Абматаць, абгарнуць сябе чым-н.
З. ў коўдру.
4. Стаміцца, змучыцца ад розных клопатаў (разм.).
Столькі спраў, зусім закруціўся.
5. Пачаць круціцца.
Кола закруцілася.
|| незак. закру́чвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
перапаві́ць, ‑паўю, ‑паўеш, ‑паўе; ‑паўём, ‑паўяце; зак., каго-што.
1. Спавіць нанава, іначай, яшчэ раз. — Ціха, сынок, ціха, — пачала Валя супакойваць яго. — Зараз перапаўю, і ўсё будзе добра. Карпаў.
2. Абвіць, абматаць. Паўла пераапранулі, пасадзілі ў кабіну, перапавілі добрым дзесяткам правадкоў, якія цягнуліся да прыбораў. Шыцік.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абкруці́цца, ‑кручуся, ‑круцішся, ‑круціцца; зак.
1. Абматаць сябе чым‑н., укруціць сябе ў што‑н.; загарнуцца. Адкруціцца коўдрай.
2. Абвіць сабой што‑н., размясціцца вакол чаго‑н. Змяя абкруцілася вакол дрэва.
3. Абысці, аб’ехаць, абляцець вакол чаго‑н. Мінутная стрэлка абкруцілася вакол сваёй восі.
4. Разм. Ажаніцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
умата́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
1. Абматаць, апавіць што‑н. некалькі разоў. Уматаць пакунак шпагатам. Уматаць воз вяроўкамі.
2. Матаючы ніткі ў клубок, заматаць унутр што‑н. пабочнае. Уматаць напарстак у клубок.
3. Намотваючы, змясціць у чым‑н., на чым‑н. Вялікага матка ў адзін клубок не ўматаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пазакру́чваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
1. Закруціць, завіць (пра валасы). Пазакручваць вусы. // Замацаваць, завязаць усё, многае. Пазакручваць дротам клямкі дзвярэй.
2. Абвязаць, абматаць чым‑н. усё, многае. Пазакручваць бінтам пальцы.
3. Загарнуць у што‑н. усіх, многіх або ўсё, многае. [Маці] пазакручвала ў лахманы малодшых Сяргеевых сясцёр і брата. Чарнышэвіч.
4. Круцячы, завінціць усё, многае. Пазакручваць гайкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
апаві́ць, апаўю́, апаўе́ш, апаўе́; апаўём, апаўяце́, апаўю́ць; апаві́ў, -віла́, -ло́; апаві́ты; зак., каго-што.
1. Абвіць, абматаць каго-, што-н. чым-н.
Стужка апавіла галаву дзяўчыны.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.) перан. Пакрыць з усіх бакоў, ахутаць (дымам, туманам і пад.), ахапіць.
Лагчыну і лес апавіў туман.
3. перан. Ахапіць, абняць.
Лёгкі сум апавіў сэрца.
|| незак. апавіва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| звар. апаві́цца, апаўю́ся, апаўе́шся, апаўе́цца; апаўёмся, апаўяце́ся, апаўю́цца; апаві́ўся, -віла́ся, -ло́ся; незак. апавіва́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Сэрца апавіваецца смуткам.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
абкруці́ць, ‑кручу, ‑круціш, ‑круціць; зак., каго-што.
1. Абвіць, абматаць што‑н. вакол чаго‑н. Аднак ён усё ж убіў у зямлю адно з нашых моцных вёсел і некалькі разоў абкруціў вакол яго жалезны ланцуг, прыкаваны да лодкі. Кірэенка.
2. Абматаць, абвязаць што‑н. чым‑н. Сотнікаў прыпыніўся, заціснуў між каленяў вінтоўку і змёрзлымі нягнуткімі пальцамі тоўста і нязграбна абкруціў прастуджаную шыю. Быкаў. // Загарнуць у што‑н., накрыць, ахінуць чым‑н. з усіх бакоў. Было прыемна цяпер скінуць цесныя чаравікі, абкруціць нагу сухой і шурпатай анучкай, надзець шырокі і ўвесь у латках бот. М. Стральцоў.
3. перан. Разм. Абхітраваць. [Салдат:] — Тут справа такая цяпер, што ці мы зямлю возьмем і засеем з восені, ці паны нас абкруцяць... Галавач.
4. Разм. Ажаніць. Замуж Хадору Бацькі выдавалі. З хлопцам чужым У царкве абкруцілі. Корбан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
замата́ць 1, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
1. Матаючы, закруціць вакол чаго‑н., навіць на што‑н. Заматаць канец вяроўкі за слуп.
2. чым. Разм. Абкруціць, абматаць чым‑н. Заматаць шалікам шыю. Заматаць рану бінтам.
3. перан. Разм. Стаміць, знясіліць рознай работай, клопатамі і пад. Яго зусім заматалі розныя непаладкі.
замата́ць 2, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
Разм. Пачаць матаць 1.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ублы́таць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
1. Заблытаць што‑н. у чым‑н.
2. Разм. Увязаць, абматаць што‑н. Ублытаць валёнак вяроўкамі.
3. перан. Разм. Умяшаць, уцягнуць у што‑н., куды‑н., зрабіць саўдзельнікам чаго‑н. Ублытаць у непрыемную справу. □ Швагераў адказваў ахвотна і, здавалася, шчыра, але не без хітрасці: стараючыся так падаць усё, каб нідзе не ўблытаць сябе. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)