наме́тка, ‑і, ДМ ‑тцы; Р мн. ‑так; ж.

Тое, што папярэдне намечана, папярэдні план. Блізкая страляніна ўзрушыла ўсіх, зблытала ўсе планы, усе наметкі на бліжэйшую дарогу. Лынькоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

перавы́барны, ‑ая, ‑ае.

Тое, што і перавыбарчы. [Галоўны тэхнолаг] літаральна за дзень да перавыбарнага сходу раптам па камандзіроўцы выехаў на месяц на Яраслаўскі аўтамабільны завод і зблытаў усе карты. Карпаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

перамяня́ць 1, ‑яю, ‑яеш, ‑яе.

Незак. да перамяніць.

перамяня́ць 2, ‑яю, ‑яеш, ‑яе; зак., каго-што.

Памяняць усё, многае або ўсіх, многіх. Перамяняць усіх коней. Перамяняць усе рэчы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

круп, ‑у, м.

Запаленне гартані і трахеі, якое суправаджаецца цяжкім дыханнем і задышкай. Сцяпан, паглядзеўшы хлопчыку ў рог, не сумняваўся, што гэта .. [дыфтэрыя]: усе тыповыя прыметы дыфтэрыйнага крупу. Шамякін.

[Англ. croup.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

змо́ўніцкі, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да змоўніка; такі, як у змоўніка. Змоўніцкія планы. □ Усе маўчалі, і гэтае маўчанне, асабліва нейкая змоўніцкая нерухомасць людзей, прымусіла Карніцкага схамянуцца. Паслядовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

віталі́зм, ‑у, м.

Рэакцыйная ідэалістычная плынь у біялогіі, згодна з якой усе з’явы і працэсы ў жывых арганізмах тлумачацца не матэрыяльнымі прычынамі, а наяўнасцю ў іх звышнатуральнай сілы.

[Фр. vitalisme.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вы́плакаць, ‑плачу, ‑плачаш, ‑плача; заг. выплач, зак., што.

1. Выліць, выказаць пачуцці слязьмі. Выплакаць гора.

2. Выпрасіць плачам. Выплакаць дапамогу.

•••

Выплакаць (усе) вочы — вельмі часта і многа плакаць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

рассла́бнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; пр. расслаб, ‑бла; зак.

Стаць слабым, ненапружаным; аслабець. Усе мускулы, здаецца, расслаблі, угаманіліся, быццам адпушчаныя струны. М. Ткачоў. Рукі .. [Сцяпанавы] адразу расслаблі, упусцілі акраец. Быкаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Мар’ян ’маяран садовы, Majorana hortensis Moench.’ (Федар. 6, Мал.), марʼянак ’тс’ (Сцяшк. Сл.), мар’янка ’тс’ (брэсц., Кіс.). Усе з с.-лац. назвы majorana з перастаноўкай зычных йр > рй. Аналагічна і ў чэш. мове: majorán, marjánka і marijanka ’тс’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Прыкушмэ́рыцца ’падхадзіцца, упыніцца з дамашняй работай’ (стаўб., Жд. 2). Прэфіксальнае ўтварэнне ад незафіксаванага *кушмэ́рыцца, фанематычнага карэляту кушма́рыцца ’гуляць з агнём; важдацца’ (стаўб., Нар. сл.), зваротнага ад *кушмэ́рыць, параўн. кушме́рыць ’горача напальваць печ’ (гл.). Усе да кухма́рыць/кухма́рыцца (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)