Verbum

распіра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.

1. што. Напорам знутры прымушаць расшырацца, раздавацца.

2. перан., каго-што. Перапаўняць, захапляць цалкам (пра настроі, думкі, пачуцці і пад.).

Нечаканая радасць распірала Максіма.

3. безас., каго (што). Аб празмерным атлусценні, сытасці (разм.).

|| зак. распе́рці, разапру́, разапрэ́ш, разапрэ́; разапро́м, разапраце́, разапру́ць; распёр, -пе́рла; разапры́; распёрты.

закла́д, -у, М -дзе, м.

1. Аддача (рэчы, маёмасці) у забеспячэнне абавязацельстваў, у пазыку.

Узяць грошы пад з.

Дакумент у закладзе.

2. Рэч, грошы, на якія паспрачаліся.

Выйграць з.

Ісці ў з. або біцца аб з. (перан.: спрачацца на грошы або што-н. іншае).

|| прым. закладны́, -а́я, -о́е (да 1 знач.).

запалі́ць, -алю́, -а́ліш, -а́ліць; -а́лены; зак.

1. што. Прымусіць гарэць, загарэцца.

З. лямпу.

2. у чым. Падпаліць паліва (у печы).

З. у печы.

3. перан., каго-што. Узбудзіць, натхніць (высок.).

З. слухачоў прамовай.

З. цікавасць да чаго-н.

|| незак. запа́льваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. запа́льванне, -я, н. (паводле 1 знач.).

запанава́ць, -ну́ю, -ну́еш, -ну́е; -ну́й; зак.

1. над чым. Устанавіць сваю ўладу, панаванне.

Настаў такі час, калі бедната запанавала.

2. Пачаць бяздзейнае, панскае жыццё.

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Настаць, устанавіцца.

Запанавала цішыня.

4. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Зрабіцца пануючым, пераважным.

У вершах запанавала задумлівая элегія.

зла́дзіць, -джу, -дзіш, -дзіць; -джаны; зак.

1. што. Зрабіць, пабудаваць.

З. калёсы.

З. банкет (перан.).

2. з кім-чым. Прыйсці да згоды; справіцца з кім-, чым-н.

Мы з ім зладзім.

З. з дзецьмі.

3. што. Зрабіць узгодненым, стройным.

З. галасы.

|| незак. зла́джваць, -аю, -аеш, -ае (да 1 і 3 знач.).

зрэ́зацца, зрэ́жуся, зрэ́жашся, зрэ́жацца; зрэ́жся; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Прытупіцца або паменшыцца ад доўгага карыстання.

Нож зусім зрэзаўся.

2. з кім і без дап. Уступіць у спрэчку, сварку, схапіцца (разм.).

Спрачальнікі зрэзаліся.

3. перан. Не вытрымаць экзамену (разм.).

З. на экзамене.

|| незак. зраза́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

імгла́, -ы́, ж.

1. Ападкі ў выглядзе вельмі дробных кропелек дажджу, крышталікі інею ў паветры, дробны снег.

Асенняя і.

2. Пялёнка туману, пылу, дыму і пад.; смуга.

3. перан. Пра тое, што перашкаджае добра бачыць, успрымаць навакольнае.

Вочы наліваюцца імглой ад крыўды.

4. Пра невыразнае, незразумелае, забытае.

З імглы ўспамінаў.

ка́ркаць, -аю, -аеш, -ае; незак.

1. Пра варону: ствараць гукі, падобныя на «кар-кар».

2. перан. Прадказваць няўдачу, няшчасце, бяду (разм.).

Хопіць табе к.

|| зак. нака́ркаць, -аю, -аеш, -ае (да 2 знач.).

Накаркаў бяду на сваю галаву.

|| аднакр. ка́ркнуць, -ну, -неш, -не; -ні (да 1 знач.).

|| наз. ка́рканне, -я, н.

кіпяці́цца, -пячу́ся, -пяці́шся, -пяці́цца; -пяці́мся, -пеціце́ся, -пяця́цца; незак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Награвацца да кіпення.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Варыцца ў кіпячай вадзе.

3. перан. Гарачыцца, злавацца (разм.).

Ты дарэмна не кіпяціся.

|| зак. закіпяці́цца, -пячу́ся, -пяці́шся, -пяці́цца; -пяці́мся, -пеціце́ся, -пяця́цца (да 1 і 2 знач.).

культывава́ць, -тыву́ю, -тыву́еш, -тыву́е; -тыву́й; -тывава́ны; незак., што.

1. Апрацоўваць зямлю культыватарам.

2. Разводзіць, вырошчваць (злакі, расліны).

К. новыя гатункі бульбы.

3. перан. Удасканальваць што-н. якім-н. спосабам; садзейнічаць развіццю чаго-н.

К. працавітасць.

|| наз. культывава́нне, -я, н. і культыва́цыя, -і, ж. (да 1 знач.).

|| прым. культывацы́йны, -ая, -ае.