Махол ’бяздумная, ветраная асоба’ (Юрч., Суч. нар. сл.). Відаць, скарочаная форма ад малахол.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Мацыкле́т ’матацыкл’ (бярэз., смарг., Сл. ПЗБ; Сцяц.). Скажоная народная форма ад матацыкле́т (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Неўстаёнцы ’не ўстаяць, рупець (кудысьці)’ (Сцяц.). Выразны паланізм, зыходная форма nieustający ’пастаянны, бесперапынны’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Пашталтне́ць ’набыць страшнейшы выгляд’ (Варл.). З польск. + po‑kształtnieć < kształt ’форма, выгляд, від’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Прэ́ці ’проці, супроць’ (Бяльк.). Кантамінаваная форма польск. pi*zeciw ’тс’ і проці (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ры́сьліць ’рыхліць’ (навагр., З нар. сл.). Дыялектная форма слова ры́хліць, Гл. ры́хлы. Няпэўна.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

пан, -а, мн. -ы́, -о́ў, м.

1. У старой Чэхіі, Польшчы, Літве, дарэвалюцыйнай Беларусі і Украіне: заможны феадал, буйны землеўласнік (памешчык, дваранін і пад.), а таксама зварот да яго.

Жыць як пан або панам (перан.: жыць у багацці і раскошы; разм.).

2. Пра чалавека, які ўхіляецца ад працы сам і мае моду перакладваць работу на іншых (разм.).

Сядзець як пан або панам (перан.: гультаяваць, нічога не рабіць; разм.).

3. Форма ветлівага звароту да мужчын у Польшчы, Чэхіі і інш. краінах (дадаецца да прозвішча, імя, службовага тытула і пад.).

Паважаныя дамы і паны!

|| ж. па́ні, нескл.

|| прым. па́нскі, -ая, -ае.

П. двор.

Панскія замашкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

піро́жніца

‘форма для пірожнага’

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. піро́жніца піро́жніцы
Р. піро́жніцы піро́жніц
Д. піро́жніцы піро́жніцам
В. піро́жніцу піро́жніцы
Т. піро́жніцай
піро́жніцаю		 піро́жніцамі
М. піро́жніцы піро́жніцах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

Аза́рд ’запал’ (Бяльк.), азарт ’тс’ (БРС). Першая форма запазычана (XVII ст.) з польскай мовы (azard, hazard), у якую яно трапіла з французскай. Другая форма ў беларускую мову папала з рускай у найноўшыя часы. Першакрыніца гэтых слоў араб. az‑zahr ’косць для гульні’ Шанскі, 1, А, 53.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Валачо́бно ’вялікоднае яйка’ (Арх. Бяльк.), валачэўна ’тс’ (КТС). Кароткая субстантываваная форма прыметніка валачобнае (яйка).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)