энклі́тыка, ‑і, ДМ ‑тыцы, ж.

У лінгвістыцы — слова, якое не мае ўласнага націску і стаіць пасля націскнога слова, да якога яно непасрэдна прымыкае, утвараючы разам з ім адно цэлае ў адносінах націску, напрыклад: «там жа», «згуляць бы».

[Ад грэч. enklitikós — які нахіляецца назад.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дэрыва́цыя, -і, ж. (спец.).

1. Бакавое адхіленне снарадаў і куль пры палёце.

2. Адвод вады ад галоўнага рэчышча ракі ў бок па канале.

3. Утварэнне новых слоў ад слова-асновы.

|| прым. дэрывацы́йны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

усе... (а таксама уся...).

Першая частка складаных слоў у знач.: які ахоплівае ўсіх, распаўсюджваецца на ўсіх; абазначае паўнату якасці, выражаную другой часткай слова, адпавядае па знач. займенніку «увесь» («уся»), «усе», напр.: усеагульны, усебаковы, усенародны.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

хале́ра, -ы, ж.

1. Востразаразная кішэчная хвароба, якая суправаджаецца рвотай, паносам, агульным парушэннем дзейнасці арганізма.

2. Ужыв. як лаянкавае слова (разм., груб.).

Х. яго ведае.

|| прым. хале́рны, -ая, -ае (да 1 знач.).

Халерная эпідэмія.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

прагавары́ць, -ару́, -о́рыш, -о́рыць; -о́раны; зак.

1. што і без дап. Прамовіць, сказаць.

Не прагаварыў ні слова.

2. Правесці некаторы час у размове.

П. увесь вечар.

|| незак. прагаво́рваць, -аю, -аеш, -ае (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ой і ой-ой-о́й, выкл.

1. Выражае спалох, здзіўленне, боль.

2. Узмацняе слова, да якога прымыкае адно або разам з займеннымі словамі «як», «які» (разм.).

Жылося ой як цяжка.

Нялёгка было, ой нялёгка.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

чайнво́рд, -а, М -дзе, мн. -ы, -аў, м.

Род задачы-галаваломкі на адгадванне слоў, размешчаных у клетачках такім чынам, што апошняя літара папярэдняга слова з’яўляецца першай літарай наступнага і г.д.

|| прым. чайнво́рдны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

су́ка, -і, ДМ су́цы, мн. -і, сук, ж.

1. Самка сабакі, а таксама іншых жывёлін сямейства сабачых.

2. (груб.). Ужываецца як лаянкавае слова.

|| памянш. су́чка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

гукаперайма́льны, ‑ая, ‑ае.

Які з’яўляецца гукаперайманнем, асноўваецца на перайманні гукаў. Гукапераймальнае слова. Гукапераймальны выклічнік.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вузка...

Першая частка складаных слоў, якая ўжываецца ў значэннях слова «вузкі», напрыклад: вузкаплечы, вузкаспецыяльны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)