чалабі́тная, ‑ай, ж.
Гіст. Прашэнне або скарга, якая падавалася на імя цара ці мясцовым уладам у дапятроўскай Русі. Падаць чалабітную.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чуфа́, ‑ы, ж.
Адна- або шматгадовая травяністая расліна сямейства асаковых, клубні якой ужываюцца ў харчовай і кандытарскай прамысловасць земляны міндаль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шамазі́т, ‑у, М ‑зіце, м.
Мінерал шаравата-зялёнага або чорнага колеру, складаны сілікат жалеза і магнію; жалезная руда. Залежы шамазіту.
[Ад геагр. назвы.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
штуртро́с, ‑а, м.
Спец. Ланцуг або трос на судне, які ідзе ад штурвала да руля і служыць для павароту руля.
[Гал. stuurtros.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
экзаге́нны, ‑ая, ‑ае.
У геалогіі — які адбываецца або ўтвараецца пад уздзеяннем вонкавых сіл на паверхні Зямлі. Экзагенныя працэсы. Экзагенныя глебы.
[Ад грэч. éxō і génos — род, нараджэнне.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
эксуда́т, ‑у, М ‑даце, м.
Спец. Вадкасць, якая выдзяляецца пры запаленні з невялікіх сасудаў у тканкі або поласці цела; выпат.
[Ад лац. exsudo — выдзяляю.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Каба́к 1 ’карчма’ (КТС). Крыніца — рус. літар. мова, куды слова запазычана або з н.-ням. дыял. форм тыпу kabacke, kaback ’халупа’ або з усходу; агляд меркаванняў гл. Фасмер, 2, 148.
Каба́к 2 ’гарбуз’ (Мат. Гом.). Пранікненне з суседніх рускай або ўкраінскай моўных тэрыторый, дзе кабак, кабачок — адзін з відаў расліны Cucurbita. Параўн. кабачок (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Аба́рак ’валік у плузе або возе’ (КСТ) < ст.-польск. bark ’тс’ (да польск. barki ’плечы’). Параўн. абарак або каромысʼол ’прыстасаванне для прыпрагання каня’ (КТС). Гл. Мартынаў, SlW, 68, і барак.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Парцье́ра ’занавеска з цяжкай тканіны на дзвярах або вокнах’ (ТСБМ). З рус. портье́ра ’тс’ (Крукоўскі, Уплыў, 79), якое праз ням. Portière або непасрэдна з франц. portière (гл. Фасмер, 3, 336).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Суб’е́кт ’дзейная асоба; асоба або арганізацыя з акрэсленымі правамі і абавязкамі; дзейнік’ (ТСБМ, Некр. і Байк.), ’кожная асоба або рэч, пра якія гаворыцца’ (Ласт.). Ст.-бел. субъектумъ ’суб’ект’ (1722 г.) — непасрэднае запазычанне з лац. subjectum (Булыка, Запазыч., 311). Сучасныя формы, хутчэй за ўсё, запазычаны праз польск. subiekt або рус. субъект (з польск., гл. Віткоўскі, Słownik, 181).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)