падцерабі́ць, ‑цераблю, ‑цярэбіш, ‑цярэбіць; зак., што.
Абсячы, абрэзаць ніжнія галінкі, сучкі на дрэве. Язэп тым часам аблюбаваў на ўскрайку тры маладыя елачкі, крыху падцерабіў іх знізу, нахіліў адну да другой і.. звязаў верхавіны. Ляўданскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паўква́рты, ж.
Палавіна кварты (у 1 знач.). Пад вечар маці напякла салодкіх пернікаў, паставіла на стол вяндліну і паўкварты мёду. С. Александровіч. [Лабановіч:] — Вось, бабка, тры рублі. Пашлі Піліпа ў манапольку, няхай возьме паўкварты. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прапыта́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
Разведаць, распытаць пра каго‑, што‑н.; атрымаць звесткі аб кім‑, чым‑н. Разы два ці тры спрабавалі [партызаны] прапытаць у самога вусатага, што за «шорсткая» размова была ў свірне. Янкоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адпрацава́цца, ‑цуюся, ‑цуешся, ‑чуецца; зак.
Скончыць працу. Там дзень, там два-тры, там за паўднёўку ўправіцца [Лейба Яхніч], з кажуха кажушок зробіць, з буркі світку. Адпрацуецца і пайшоў у другую вёску. Чарнышэвіч. // Стаць непрыдатным да працы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
во́ўна, ‑ы, ж.
1. Валасяное покрыва авечак.
2. Састрыжанае такое покрыва як матэрыял для вырабу сукна, валёнак і інш. Часаць воўну. □ На лаве стаяць тры прасніцы. Дзве з кудзеляю, а адна з воўнаю. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шалёўчына, ‑ы, ж.
Разм. Шалёвачная дошка. Бацька сам зрабіў.. [паліцу]. Абгабляваў дзве тоўстыя дошкі, уверсе пілкай закругліў іх, папраразаў па тры папярочныя пазы, упусціў у іх абгабляваныя шалёўчыны і прыбіў усё гэта да сцяны. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
праваява́ць сов.
1. (нек-рое время) провоева́ть;
п. тры гады́ — провоева́ть три го́да;
2. разг. (издержать на военные нужды) провоева́ть;
п. усе́ гро́шы — провоева́ть все де́ньги
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прапе́рці сов., прост.
1. в разн. знач. пропере́ть;
п. мех бу́льбы — пропере́ть мешо́к карто́шки;
п. тры кіламе́тры пяшко́м — пропере́ть три киломе́тра пешко́м;
2. груб. вы́гнать, прогна́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Тры́брат ‘рыбалоўная снасць — крыга або гегні — з драўлянай асновай — палазамі’ (брасл., Лекс. балтызмы, 18). Балтызм, параўн. літ. trìbradis, лат. trijbradis ‘браднік, які вядуць рыбаловы’ < лат. tris ‘тры’ + brist ‘брысці’ (Лаўмане, там жа; Анікін, Опыт, 289). Параўн. іншыя назвы, магчыма, частковыя беларускія калькі: трайнік, трыяк, трыброднік.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Трыкі́р ‘трысвечнік’: наш трыкір, нашыя тры святліны (Н. Мацяш), укр. трикірій ‘тс’, рус. трики́рий ‘падсвечнік з трох свечак’, стараж.-рус. трикирии ‘тс’. Запазычана праз царкоўнаславянскую мову як сімвал святой Тройцы з грэч. τριχήριον ‘тс’ з адаптацыяй да асаблівасцей беларускай мовы; гл. Фасмер, 4, 102.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)