атулі́цца, атулюся, атулішся, атуліцца; зак.

Ахутацца, ахінуцца. Залацеюць на першых праменнях сонца пяскі Сухіх грудоў, сівым туманам атулілася Гнілое балота. Колас. У вадзіцы у крынічнай Чысценька памыйся, Прыбярыся ў кветкі-краскі, Сонцам атуліся. Купала.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

жа́варанкаў і жа́ўранкаў, ‑ава.

Які належыць жаваранку, жаўранку, уласцівы яму. Твары пазіралі ў далёкае неба, нібы ўглядаліся ў вячыстае сонца, прыслухоўваліся да жаваранкавай песні, што ўслаўляла веліч і радасць жыцця, яго мудрую бессмяротнасць. Лынькоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

зені́т, ‑у, М ‑ніце, м.

1. Найвышэйшы пункт неба над галавой наглядальніка. Сонца стаяла ў зеніце, і яго праменн[е] падал[а] проста на .. галовы. Шамякін.

2. перан. Вышэйшая ступень, вяршыня развіцця чаго‑н. Зеніт славы.

[Фр. zénith з араб.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

лаго́дзіць, ‑джу, ‑дзіш, ‑дзіць; незак.

Разм.

1. каго-што. Лашчыць; прывабліваць. Была ранняя вясна, і сонца шчодра лагодзіла і ўгравала зямлю. Гроднеў. Той дом лагодзіць наша вока. Броўка.

2. каму. Дагаджаць, паддобрывацца. Лагодзіць старэйшаму.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пасляабе́дзенны, ‑ая, ‑ае.

Які бывае, адбываецца пасля абеду. Пасляабедзенны адпачынак. Пасляабедзенная прагулка. □ У пасляабедзенны час у тым самым лесе ехалі дзве сялянскія фурманкі. Чорны. Пасляабедзеннае сонца залаціла.. [дзяўчынцы] каштанавую галоўку сваімі ласкавымі праменямі. М. Ткачоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прагарла́ніць, ‑ню, ‑ніш, ‑ніць; зак.

Разм. Тое, што і прагарлапаніць. Ужо даўно прагарланіў у Пышкавічах разбойны певень, пачало ўсходзіць сонца, сабраліся на штодзённы ранішні нарад брыгадзіры, а Карніцкі ўсё не выходзіў з зямлянкі. Паслядовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ра́нак, ‑нку, м.

Пачатак дня; раніца. З самага ранку. Ад ранку да вечара. □ [Дзень] пачаўся ціхім жнівеньскім ранкам, калі асцярожна ўзыходзіць сонца, нібы вобмацкам прабіраючыся праз заслону туману. Пестрак.

•••

Добрага ранку! — ранішняе прывітанне пры сустрэчы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

тро́шачку, прысл.

Разм. Тое, што і трошкі. Хоць бы трошачку ценю, Хоць бы кроплю вады, Хоць бы сівы арол Засланіў крыллем сонца! Панчанка. Нос быў трошачку задзёрты, але кірпатым яго нельга было назваць. Васілёнак.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

уно́сіцца, уношуся, уносішся, уносіцца; незак.

1. Разм. Уносіць што‑н. куды‑н. (рэчы, прадметы і пад.). Крыху пастаяўшы,.. [бацька] дадаў: — Пойдзем уносіцца ў хату. Дасць бог дзень, дасць і сонца... Хведаровіч.

2. Зал. да уносіць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

зара́, -ы́, мн. зо́ры і (з ліч. 2, 3, 4) зары́, зор, ж.

1. Яркая афарбоўка гарызонту перад усходам і пасля заходу сонца.

Вячэрняя з.

Ад зары да зары (увесь дзень або ўсю ноч). Ні свет ні з. (надта рана).

2. перан. Пачатак, зараджэнне чаго-н. радаснага.

На зары цывілізацыі.

З. свабоды.

3. Ранішні або вячэрні ваенны сігнал.

Іграць зару.

4. звычайна мн. Зорка.

Ужо ў небе зазіхацелі зоры.

|| прым. заравы́, -а́я, -о́е (да 1 знач.).

З. захад.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)