язы́к, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.
1. Рухомы мышачны орган у ротавай поласці, які з’яўляецца органам смаку, а ў чалавека ўдзельнічае таксама ва ўтварэнні гукаў мовы.
Паказаць я.
Малако ў каровы на языку (прыказка). Заліўны я. (страва).
2. перан. Палонны, ад якога можна атрымаць патрэбныя звесткі (разм.).
3. У звоне: металічны стрыжань, які ўтварае гук ударамі аб сценкі.
4. перан. Пра што-н. выцягнутае, па форме падобнае на язык.
Языкі полымя.
Языкі сумётаў.
◊
Востры на язык — пра чалавека, які ўмее гаварыць трапна, з’едліва.
Доўгі язык у каго-н. (разм., неадабр.) — пра балбатлівага чалавека.
Злы язык у каго-н. (разм.) — хто-н. злосна, з насмешкай гаворыць пра каго-, што-н.
Злыя языкі — пра ахвотнікаў да плётак, нагавораў.
Мянціць (малоць) языком (разм.) — займацца пустой балбатнёй.
Прыкусіць язык (разм.) — спахапіўшыся, раптоўна замаўчаць, устрымацца ад выказвання.
Прытрымаць язык (разм.) — памаўчаць.
Пытанне было на языку у каго-н. — хто-н. гатовы быў задаць пытанне.
Развязаць язык (разм.) — загаварыць, разгаварыцца пасля маўчання.
Распусціць язык (разм., неадабр.) — пачаць гаварыць лішняе.
Сарвацца з языка (разм.) — сказаць міжвольна, не падумаўшы.
Трымаць язык за зубамі — маўчаць, калі гэта патрэбна.
Цягнуць за язык каго-н. (разм.) — прымушаць гаварыць, выказвацца.
Язык без касцей у каго-н. (разм.) — пра каго-н., хто любіць многа гаварыць, гаворыць лішняе, пустое.
Язык добра падвешаны у каго-н. — мастак добра гаварыць.
Язык не паварочваецца сказаць (разм.) — не хапае рашучасці сказаць.
Язык праглынеш (разм.) — пра што-н. надта смачнае.
Язык свярбіць у каго-н. (разм.) — цяжка прамаўчаць, хочацца сказаць.
|| памянш. язычо́к, -чка́, мн. -чкі́, -чко́ў, м.
|| прым. языко́вы, -ая, -ае (да 1 знач.; спец.) і язы́чны, -ая, -ае (да 1 знач.; спец.).
Языковая мышца.
Язычныя нервы.