◎ Кі́рзаць ’павольна ісці’ (Сл. паўн.-зах.). Балтызм. Параўн. літ. kifzinti ’тс’ (там жа, 464).
◎ Кірза́ць ’няўмела плесці’ (Сцяшк. Сл., КЭС, лаг.). Да кірзаць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Мярсіць ’імжыць’ (мядз., Сл. бел. фраз.). Да мараси (гл.). Няпоўнагалоссе — другаснае; адбылося, відаць, пад уплывам літ. merga ’ціхі дождж’, merguöt ’ціха ісці (пра дождж)’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Саўта́цца ’ісці хістаючыся; швэндацца, хадзіць без справы’ (глус., Янк.). Лаўчутэ, Балтизмы, 130 узводзіць да літ. siautóti ’разбягацца ва ўсе бакі’, siaũsti ’бегаць, гарэзіць, дурэць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Талы́х — імітатыў, перадае язду па няроўнай паверхні: талы́х‑талы́х‑талы́х (полац., Нар. лекс.), талы́хаць (талхъць) ’ісці кульгаючы’ (мёрск., там жа). Гукаперайманне, параўн. талалыхаць, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
неохо́та
1. неахво́та, -ты ж.;
с неохо́той з неахво́тай, не́хаця, неахво́тна;
пое́хал с неохо́той пае́хаў з неахво́тай (не́хаця, неахво́тна);
2. безл., в знач. сказ. не хо́чацца, няма́ ахво́ты;
мне (ему́) неохо́та идти́ мне (яму́) не хо́чацца ісці́, я (ён) не ма́ю (не ма́е) ахво́ты ісці́;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
кро́чыць, ‑чу, ‑чыш, ‑чыць; незак.
1. Ісці цвёрда і шырока ступаючы. Узяўшы вуду і лапату, На рэчку першым крочыць дзед. Непачаловіч. // Хадзіць, ісці размерным крокам. Шарэнгамі крочыць пяхота. Аўрамчык. Сёння ў першамайскай калоне горда крочаць побач былыя воіны і партызаны. «Звязда».
2. перан. Прасоўвацца, развівацца ў пэўным кірунку. Мы шляхам ленінскім ідзём, Ніколі з яснага не збочым, У нашых дзён маяк відзён, Наперад мужна крочым. Пушча. Камуністычныя ідэі шырока крочылі па ўсёй зямлі, не прызнаючы ніякай граніцы. Паслядовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
то́рба, ‑ы, ж.
Невялікі мяшок (звычайна даматканай тканіны). Вось маці з хаткі выбягае, Алесю торбу даручае, А ў торбе хлеб і, пэўна, сала, І весялей шмат хлопцам стала. Колас. // Мяшок з аўсом, што адзяваецца на галаву каню. // Мяшок старца як сімвал жабрацтва. Лапці, торба, хлеб з мякінай, Цемра курнай хаты, — Невясёлыя ўспаміны Аб жыцці праклятым. Крапіва.
[Цюрк. torba.]
•••
Давесці да торбы гл. давесці.
Дайсці да торбы гл. дайсці.
З торбай ісці гл. ісці.
Пусціць з торбаю (па свеце) гл. пусціць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цячэ́нне, ‑я, н.
1. Дзеянне паводле дзеясл. цячы (у 1–6 знач.).
2. Рух вады ў рацэ, а таксама вада, якая рухаецца. — Супраць цячэння не так лёгка плысці... — уздыхнуў Крыўдзін. Гурскі. Рака Волма амаль на ўсім сваім працягу мае хуткае цячэнне. «Беларусь». // Рух у пэўным напрамку масы вады ў морах, акіянах, а таксама сама вада ў морах, акіянах, якая рухаецца ў пэўным напрамку. Цёплае цячэнне. Марское цячэнне.
•••
Ісці супраць цячэння гл. ісці.
Плысці па цячэнню гл. плысці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
аддуба́сіць, ‑башу, ‑басіш, ‑басіць; зак., каго.
Разм. Бязлітасна пабіць (кулакамі, палкай). Язэпу не хацелася ісці да дзеда. Баяўся, што дзед расстаўляе яму пастку: заманіць у хату, а там заб’е або добра аддубасіць. Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дрыгвяны́, ‑ая, ‑ое.
Тое, што і дрыгвяністы. Але зноў бяда: дно было такое дрыгвяное, што ісці па ім не было ніякай магчымасці. Маўр. Адступаць можна было цяпер толькі праз гнілое, дрыгвяное балота. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)