Verbum

лі́шак, ‑шку, м.

Тое, што перавышае якую‑н. норму, меру. Справы Буша адразу палепшыліся, і хутка ён з лішкам вярнуў усе свае страты. Маўр. // Што‑н. лішняе, празмернае. Міха лічыўся здаравякам. Здавалася, асабліва ў час летніх канікул, ён не ведаў, дае дзець лішні сваёй энергіі. Паслядовіч.

•••

З лішкам — зверх якой‑н. нормы. [Саня:] — Наша праца акупілася з лішкам... Нікановіч.

негаваркі́, ‑ая, ‑ое.

1. Не схільны ўступаць у размовы; маўклівы. Міхась, якога Леанід ведаў як негаваркога хлопца, на гэты раз расказваў пра сябе ахвотна. Шахавец. Негаваркія былі людзі ў гэты дзень. Лынькоў.

2. Які ўхіляецца ад размоў з людзьмі; замкнуты. Сцяпан захварэў на глыбокі зацяжны сум. Мая заставала яго дома ўнураным у кнігу і негаваркім. Дуброўскі.

недасве́дчанасць, ‑і, ж.

1. Адсутнасць ведаў, звестак аб кім‑, чым‑н. Недасведчанасць у пытаннях мастацтва. □ Мы не ведалі, як у нас на заводзе з ліццём, але сваю недасведчанасць паказваць не збіраліся. Б. Стральцоў.

2. Адсутнасць, недахоп жыццёвага вопыту. Наіўны ідэалізм, што некалі грэў іх юнацкія душы, быў адкінуты самім ходам жыцця, як толькі па змену недасведчанасці прыйшло веданне. Бугаёў.

недаўме́нне, ‑я, н.

Здзіўленне, сумненне, стан нерашучасці як вынік неразумення чаго‑н., няяснасці ў чым‑н. Незнаёмы ўлавіў недаўменне на твары Андрэя і спахапіўся, што ў сумятлівасці сваёй забыў адрэкамендавацца. Дуброўскі. Грушка паціснуў плячыма ў нейкім.. недаўменні і з грымасаю на твары паглядзеў у акно. Пестрак. Садовіч стаяў у недаўменні і не ведаў, што будзе далей. Колас.

непадкава́ны і непадко́ваны, ‑ая, ‑ае.

1. Які не мае падкоў. Настала зіма, галалёдзіца. Непадкаваны конь і кроку не ступіць. А падкоў няма. Жычка.

2. перан. Разм. Які не атрымаў ведаў у якой‑н. галіне. [Лабановіч:] — Бяда наша, Янка, у тым, што мы непадкаваныя, невялікая наша адукацыя, каб правільна падысці і крытычна паставіцца да праграмы розных палітычных партый. Колас.

прае́кт, ‑а, М ‑кце, м.

1. Распрацаваны план стварэння, пабудовы чаго‑н. На трэцім курсе універсітэта я зрабіў праект электрастанцыі на рэчцы ў Сіняй даліне. Хомчанка. Юрка ведаў, што праект дэталёвай забудовы вуліцы рабіў.. [бацька]. Карпаў.

2. Папярэдні тэкст якога‑н. дакумента. Праект дагавора. Праект канстытуцыі.

3. План, задума. Каля гнілога балота пастануць часамі дзядзькі, глядзяць, мяркуюць, праекты строяць. Колас.

[Ад лац. projectus — кінуты наперад.]

прызва́ць, ‑заву, ‑завеш, ‑заве; ‑завём, ‑завяце; зак., каго.

1. Паклікаць або загадаць прыйсці куды‑н.

2. Прыцягнуць для адбывання воінскай павіннасць. З шахты Мікалая прызвалі на службу ў армію. Хадкевіч. Праз гадзіну Міця ведаў усё, што здарылася з Іванам, Нупрэем і другімі дзесяцікласнікамі, якіх тады, у ліпені, прызвалі. Навуменка.

3. Заклікаць да ўдзелу ў якой‑н. важнай справе.

прылі́к, ‑у, м.

У выразе: для (дзеля) прыліку — для выгляду, для стварэння патрэбнага ўражання; дзеля прыстойнасці. Але хлопцы са свайго боку ведалі, што Амяллян Ткач добры, а строгасць напускае толькі для прыліку. Навуменка. Васіль ведаў, што ўся гэта гаворка і Грыбкова цікаўнасць толькі так, для прыліку, і чакаў далейшага. Мележ. Косцю здалося, што .. [Валя] запрашае няшчыра, дзеля прыліку. Адамчык.

разжа́ліць, ‑лю, ‑ліш, ‑ліць; зак., каго-што.

Выклікаць у каго‑н. пачуццё жалю. В. Быкаў піша аб смерці сурова і строга, не імкнецца разжаліць, давесці да слёз чытача. Дзюбайла. Рыбака .. мала цікавіла і мала прапала — і яе жалобна-жаласлівы тон і тое, што яна адна. Ён ужо ведаў гэты вяскова-жаночы звычай — разжаліць яго было цяжка. Быкаў.

сёй-той, сяго-таго, займ. неазн., м.

Разм. Некаторыя (нямногія) людзі. Па бацьку ў нас велічалі толькі настаўніка. Ды і то не мы, а сёй-той са старэйшых. Якімовіч. Сёй-той ведаў аб сакрэце могілак, некаторыя здагадваліся. Лынькоў. // Нехта (каго не жадаюць называць). Гэту простую ісціну не шкодзіла б засвоіць і сяму-таму з нашых сучасных маладых пісьменнікаў. Бугаёў.