клапо́тны, ‑ая, ‑ае.
Разм. Тое, што і клапатлівы. Клапотны чалавек. Клапотны дзень. □ Настаўнікі.. праводзілі свой летні адпачынак хто на радзіме, хто на паўдні, хто ў клапотным, але заўсёды прыемным падарожжы. Шахавец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гарапа́шнік, ‑а, м.
Разм. Бядняк, гаротнік. — Так, — згадзіўся дзед Талаш, — ..Пан ёсць пан, а наш брат просты чалавек, гарапашнік — ён сваю мае думку і свой інтарэс, паляк ён ці немец. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гастро́лі, ‑яў; адз. гастроль, ‑і, ж.
Выступленні прыезджага артыста або мастацкага калектыву (тэатра, аркестра і пад.). Пасля гастроляў у Мінску львоўскі тэатр уключыў у свой рэпертуар камедыю.. «Выбачайце, калі ласка!». «Полымя».
[Ням. Gastrolle.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
селадо́н, ‑а, м.
Уст., цяпер іран. Аматар заляцацца да жанчын, валацуга. Румяныя вусны [графа Хаданскага] завучана ўсміхаюцца, — нават ямачка амура на адной шчацэ. Відаць, быў у свой час селадон, ведаў сабе цану. Караткевіч.
[Ад імя Селадон — героя рамана французскага пісьменніка 16–17 стст. д’Юрфэ.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спусташа́льны, ‑ая, ‑ае.
Які прыводзяць да спусташэння, нясе спусташэнне. Спусташальная паводка. □ [Кузьма Чорны] думаў пра свой народ, пра сваю краіну, якой .. пагражаў спусташальны ваенны агонь. Кудраўцаў. Неўзабаве Русь падверглася спусташальнаму пападу.. Батыя. Чамярыцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сурду́т, ‑а, М ‑дуце, м.
Мужчынская двухбортная вопратка з доўгімі поламі, якая цесна аблягае цела. Тасін бацька на вачах у дачкі выцяг[нуў] з шафы свой стары сурдут з сярэбранай зоркай. Мікуліч.
[Ад фр. surtout.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перетя́гивать несов., в разн. знач. пераця́гваць;
перетя́гивать на свою́ сто́рону пераця́гваць на свой бок;
эта ча́шка весо́в перетя́гивает гэ́та ша́ля пераця́гвае;
перетя́гивать та́лию по́ясом пераця́гваць та́лію по́ясам;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Натхне́нне ’рус. вдохновение’ (Нас., Гарэц., Бяльк., ТСБМ). Утворана ад натхнуць ’унушыць каму-небудзь спосаб свайго мыслення’ (Нас.), гл. тхаць, тхнуць ’дыхаць, веяць’; у сувязі з гэтым няма падстаў лічыць калькай з рус. вдохновение (параўн. Крукоўскі, Уплыў, 120), таксама як і натхняць — калькай з укр. надихувати ’тс’ (параўн. Баханькоў, Весці АН БССР, 1981, 1, 121). Параўн. паралельнае ўтварэнне ад натхаць ’унушаць свой спосаб мыслення, свае думкі’ — натханне ’ўнушэнне’ (Гарэц.), нытханне ’задуменне, задума’ (Бяльк.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
папажы́ць, ‑жыву, ‑жывеш, ‑жыве; ‑жывём, ‑жывяце; пр. папажыў, ‑ла, ‑ло; зак.
Пажыць дзе‑н. доўга, неаднаразова. За свой век [Усцін Тарасавіч] папажыў у гасцініцах і ў чужых хатах, звыкся з усім на свеце. Марціновіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паўнамо́цны, ‑ая, ‑ае.
Надзелены якімі‑н. паўнамоцтвамі. Паўнамоцны пасол. □ У свой час любоў да народа вылучыла вялікага песняра польскага нацыянальна-вызваленчага руху Адама Міцкевіча песняром братэрства, .. зрабіла паўнамоцным прадстаўніком усяго славянства. Лойка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)