Verbum

наштурхну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; зак.

1. каго-што на каго-што. Штурхаючы, прымусіць наткнуцца на каго-, што-н.

Н. хлопца на плот.

2. перан. каго (што) на што. Аказваючы ўздзеянне, накіраваць.

Н. на правільнае рашэнне.

|| незак. наштурхо́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

непісьме́нны, -ая, -ае.

1. Які не ўмее чытаць і пісаць.

Н. чалавек.

2. перан. Які не мае адпаведных ведаў у якой-н. галіне, недасведчаны ў чым-н.

Н. рэцэнзент.

3. Які выкананы без належнага ведання справы, з памылкамі.

Н. чарцёж.

|| наз. непісьме́ннасць, -і, ж.

ніць, -і, мн. ні́ці, -ей, ж.

1. мн. Тое, што і нітка.

2. Прадмет, які падобны на нітку, нагадвае нітку.

Н. лямпы напальвання.

Ніці павуціння.

3. перан. Тое, што злучае адно з адным, служыць для сувязі.

Ніці дружбы.

|| прым. ніцяны́, -а́я, -о́е (да 1 знач.).

павыця́гваць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак.

1. каго-што. Выцягнуць адкуль-н. усё, многае або ўсіх, многіх.

Гусі павыцягвалі шыі.

2. перан., каго. Дапамагчы выйсці з цяжкага становішча ўсім, многім (разм.).

П. людзей з бяды.

4. што. Выкрасці ўсё, многае (разм.).

П. грошы з кішэняў.

падляце́ць, -ячу́, -яці́ш, -яці́ць; -яці́м, -леціце́, -яця́ць; -яці́; зак.

1. Заляцець пад што-н.

Верабей падляцеў пад страху.

2. Наблізіцца, летучы.

Самалёты падляцелі да горада.

3. перан. Хутка падысці, падбегчы да каго-, чаго-н. (разм.).

Дзяўчынка падляцела да маці.

|| незак. падлята́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

лепята́ць, лепячу́, ляпе́чаш, ляпе́ча; лепячы́; незак., што, пра што і без дап.

1. Гаварыць невыразна, нязвязна (пра мову дзяцей).

Дзіця ляпеча.

2. Мармытаць.

3. Балбатаць, весці лёгкую несур’ёзную размову.

4. перан. Утвараць ціхі шум, шолах.

|| зак. пралепята́ць, -лепячу́, -ляпе́чаш, -ляпе́ча; -лепячы́.

|| наз. лепята́нне, -я, н.

ліса́, -ы́, мн. лісы і (з ліч. 2, 3, 4) лісы́, ліс, ж.

1. Драпежная жывёліна сямейства сабачых з вострай мордай і доўгім пушыстым хвастом, а таксама яе футра.

Л. і ў сне курэй лічыць (прыказка).

2. перан. Хітры, ліслівы чалавек.

|| прым. лісі́ны, -ая, -ае.

ло́пнуць¹, -ну, -неш, -не; -ні; зак.

1. Даць трэшчыну; трэснуўшы, разламацца, разадрацца, парвацца.

Лопнуў графін.

Лопнула струна.

2. перан. Пацярпець поўную няўдачу, крах (разм.).

Лопнулі надзеі.

◊

Лопнуць са смеху (разм.) — зайсціся моцным смехам.

Цярпенне лопнула (разм.) — няма больш сіл цярпець, вытрымка скончылася.

|| незак. ло́паць, -аецца.

ляту́н, летуна́, мн. летуны́, летуно́ў, м. (разм.).

1. Той, хто лятае.

2. Той, хто здольны хутка перамяшчацца, імчацца, скакаць.

Не конь, а л.

3. перан. Той, хто часта мяняе месца працы ў сувязі з асабістай выгадай.

|| ж. ляту́ха, -і, ДМ -ту́се, мн. -і, -ту́х.

мало́ць, мялю́, ме́леш, ме́ле; мялі; мо́латы; незак., што.

1. Раздрабняць зерне, ператвараючы ў муку.

М. жыта.

2. перан. Балабоніць, гаварыць абы-што (разм.).

М. лухту.

◊

Малоць языком (разм., неадабр.) — балбатаць няспынна, гаварыць абы-што.

|| зак. змало́ць, змялю́, зме́леш, зме́ле; змялі; змо́латы (да 1 знач.).