нарыхтава́ць, -ту́ю, -ту́еш, -ту́е; -ту́й; -тава́ны; зак.
1. чаго. Назапасіць у нейкай колькасці.
Н. сена на зіму.
2. што. Падрыхтаваць; прывесці ў гатоўнасць.
Н. гранаты.
3. каго-што. Сабраць, прыгатаваць усё патрэбнае (разм.).
Н. экспедыцыю.
|| незак. нарыхто́ўваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. нарыхто́ўка, -і, ДМ -то́ўцы, ж. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
грэ́бці, грабу́, грабе́ш, грабе́; грабём, грабяце́, грабу́ць; гроб, грэ́бла; грабі́; незак.
1. Збіраць у адно месца, зграбаць граблямі, віламі і пад.
Г. сена.
2. Працаваць вёсламі, плывучы ў лодцы.
3. Разграбаць, капаць.
Г. пясок.
4. перан. 3 прагнасцю браць, захопліваць сабе.
Г. дабро.
Кожная курыца пад сябе грабе (з нар.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Рапту́х ’вераўчаны мяшок для сена (каню ў дарогу)’ (Арх. Федар., Варл., Жд. 3, Сцяшк. Сл., Сл. ПЗБ), рыптю́х ’тс’ (драг., Нар. лекс.), рэпцю́х ’аброчная торба’ (івац., Жыв. сл.), рапцю́х ’сетка з вяровак для сена каню’ (докш., Янк. Мат.). Гл. рэ́птух.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Аббо́рыш ’пласт сена, перабраны граблямі’ (Бяльк.) < абабраць. Словаўтварэнне як у спарыш.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ко́смы, ‑аў; адз. косма, ‑ы, ж.
Разм. Пасмы валасоў, звычайна пераблытаныя, скудлачаныя. Белая, стройная рука сястры перабірала пальцамі космы [Рыгоравых] ускудлачаных валасоў. Гартны. З-пад чорнай, старой, аблавухай шапкі віселі роўна падстрыжаныя сівыя космы валасоў. Нікановіч. / Пра жмуты сена, моху і пад. Да парваных вопратак прыстала космамі сена. Бядуля. / Пра клубы, шматкі туману, дыму і пад. З лагчыны цераз пуці сунуліся шэрыя космы туману. Быкаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зазу́мкаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
Пачаць зумкаць. // Зумкнуць некалькі разоў запар; празумкаць. На ўсю моц зазумкала муха, шуснула ў сена ля самай галавы — і ўсё сціхла. Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сенако́сны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да сенакосу. Пагоднай сенакоснаю парой, Нагружаны бухматымі вазамі, Зялёнай хмарай сунецца паром. Барадулін. // Прызначаны для касьбы травы па сена. Сенакосныя ўгоддзі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
смако́цце, ‑я, н.
Тое, што і смаката. А дзядзька бы і не пачуў.. [Дзімку], усё соваў нос у пучок сена, уздыхаў: — Смакоцце, хоць сам бяры і еш... Капыловіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нави́льник обл.
1. (большие вилы) ві́лы, -лаў ед. нет;
2. (охапка сена, соломы и т. п. на вилах) ві́лы, -лаў ед. нет.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
подде́тьI сов.
1. падчапі́ць; (подковырнуть) падкалупі́ць;
подде́ть ви́лами се́но падчапі́ць ві́ламі се́на;
2. перен. падкало́ць, падкалупну́ць;
подде́ть вы́думщика падкало́ць (падкалупну́ць) вы́думшчыка.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)