чыно́ўніцтва, ‑а, н., зб.
1. Чыноўнікі. Гарадское чыноўніцтва.
2. перан. Бюракратычна-фармальныя адносіны да сваёй працы, раўнадушныя адносіны да людзей. Адкуль у яго тое чыноўніцтва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
працо́ўны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да працы (у 1, 2 знач.); звязаны з працай. Працоўныя навыкі. Працоўны стаж. Працоўная дысцыпліна. Працоўная кніжка. // Заснаваны на працы, на выкарыстанні працы. Працоўнае выхаванне. Працоўная школа, // Зароблены, здабыты працай, атрыманы за працу. Працоўныя даходы. Працоўная слава. // Запоўнены, заняты працай. Працоўнае жыццё. Працоўныя будні.
2. Які жыве сваёй працай. Працоўны народ. Працоўныя класы грамадства. Працоўнае сялянства. / у знач. наз. працо́ўны, ‑ага, м. Адпачынак працоўных. □ Неабходна было наблізіць мастацтва да жыцця працоўных Савецкай Беларусі, адлюстраваць тое новае, што прынёс вызваленаму народу вялікі Кастрычнік. Шматаў.
•••
Працоўны дзень гл. дзень.
Працоўныя рэзервы гл. рэзервы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сгоре́ть сов., прям., перен. згарэ́ць;
дом сгоре́л от уда́ра мо́лнии дом згарэ́ў ад уда́ру мала́нкі;
сгоре́ть на рабо́те згарэ́ць на рабо́це (пра́цы).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Мэша ’нячысцік, пачвара’, ’неахайна адзетая жанчына’ (кір., Нар. сл.), слуц. ’непаваротлівая, павольная ў працы жанчына’ (Нар. словатв.). Да мета (гл.). Не выключана магчымасць генетычнай сувязі з польск. meszka, mech, marucha ’мядзведзь’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гарну́цца, гарну́ся, го́рнешся, го́рнецца; гарні́ся; незак.
1. да каго-чаго. Пяшчотна туліцца, лашчыцца.
Г. да мацеры.
2. перан. Старацца быць бліжэй да каго-н., сімпатызуючы каму-н. або маючы на ўвазе якую-н. выгаду.
Г. да дзяўчыны.
Радня да радні горнецца.
3. Мець ахвоту да чаго-н.
Г. да працы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
упа́рыцца, -руся, -рышся, -рыцца; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Дайсці да гатоўнасці ў выніку парання.
Буракі ўпарыліся.
2. Спацець ад напружанай дзейнасці, цяжкай працы.
У. на рабоце.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пра каня: пакрыцца потам, узмыліцца ад гонкі.
Конь упарыўся.
|| незак. упа́рвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
няпра́ўда, -ы, ДМ -дзе, ж.
1. Тое, што знаходзіцца ў супярэчнасці з праўдай; хлусня.
Няпраўдай свет пройдзеш, ды назад не вернешся (прыказка).
2. Ашуканства, падман.
Многа пабачыў на вяку ашуканства і няпраўды.
3. у знач. вык. Не адпавядае сапраўднасці.
Н., што ён памяняў месца працы. — Ён твой сябар? — Н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
павы́сіцца, -ы́шуся, -ы́сішся, -ы́сіцца; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Стаць больш высокім.
Узровень вады павысіўся.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Узмацніцца, палепшыцца, удасканаліцца.
Цікавасць да кніг павысілася.
Веды вучняў павысіліся.
3. Перайсці на больш высокую аплату працы (разм.).
Павысілася па службе.
|| незак. павыша́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
нава́тарскі, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да наватара, наватарства; якому характэрна наватарства. Наватарскія метады працы. Наватарская прапанова. □ Талент вялікага пісьменніка па сваёй прыродзе заўсёды наватарскі. Ярош.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
недапрацо́ўка, ‑і, ДМ ‑цоўцы, ж.
1. Дзеянне паводле дзеясл. недапрацаваць (у 2 знач.).
2. Загана, недахоп у працы. [Іван] настойліва шукаў, як ліквідаваць канструктарскую недапрацоўку. «Беларусь».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)