філагене́з, ‑у, м.

Спец. Працэс развіцця арганічнага свету або асобных яго форм з моманту ўзнікнення жыцця. Філагенез раслін. Філагенез жывёл.

[Ад грэч. phylē — племя і genesis — паходжанне.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

фотаружжо́, ‑а, н.

Фотаапарат з тэлеаб’ектывам і з упорам для пляча, які нагадвае ружжо (прызначаны для фатаграфавання жывёл на свабодзе).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

фуза́рыум, ‑у, м.

Спец. Род мікраскапічных грыбоў, многія віды якіх выклікаюць захворванні культурных раслін, а таксама атручэнне жывёл і чалавека.

[Лац. fusarium.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Паклада́ць ’кастрыраваць, лягчаць (пра жывёл)’ (ТСБМ, Гарэц., Шат., Юрч., Янк. 1, Др.-Падб.). Гл. выкласці, вылажыць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

гры́зціся, -зу́ся, -зе́шся, -зе́цца; -зёмся, -зяце́ся, -зу́цца; гры́зся, -злася; -зі́ся; незак.

1. Кусаць адзін аднаго зубамі (пра жывёл).

Сабакі грызуцца.

2. перан. Сварыцца, лаяцца адзін з адным (разм.).

Яны грызуцца паміж сабой.

|| зак. пагры́зціся, -зу́ся, -зе́шся, -зе́цца; -зёмся, -зяце́ся, -зу́цца; -зі́ся.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

каўчэ́г, -а, мн. -і, -аў, м.

1. У біблейскай міфалогіі: судна, у якім Ной выратаваў людзей і жывёл ад Сусветнага патопу.

2. У праваслаўнай царкве: скрынка для захоўвання некаторых асабліва каштоўных рэчаў; скарбонка.

|| прым. каўчэ́жны, -ая, -ае (да 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

рэцэ́птары, -аў, адз. рэцэ́птар, -а, м. (спец.).

У арганізме жывёл і чалавека: спецыяльныя адчувальныя ўтварэнні, якія ўспрымаюць раздражненні з навакольнага і ўнутранага асяроддзя і ператвараюць іх у нервовыя імпульсы, што перадаюцца ў цэнтральную нервовую сістэму.

|| прым. рэцэпто́рны і рэцэ́птарны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

садо́к², -дка́, мн. -дкі́, -дко́ў, м.

1. Штучны вадаём для развядзення рыбы; прыстасаванне для трымання злоўленай жывой рыбы.

2. Памяшканне (клетка, вадаём і пад.) для развядзення і трымання жывёл.

Гусіны с.

С. для рыбы.

|| прым. садко́вы, -ая, -ае.

Садковая рыба.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

спя́чка, -і, ДМ -чцы, ж.

1. У некаторых жывёл (мядзведзяў, барсукоў, кажаноў і інш.): стан паніжанай жыццядзейнасці, падобны на сон.

Зімняя с.

Залегчы ў спячку.

2. Неадольная санлівасць (разм.).

3. перан. Стан душэўнага здранцвення, бяздзейнасць, пасіўнасць.

|| прым. спя́чачны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

уры́цца, -ы́юся, -ы́ешся, -ы́ецца; зак., у што.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пранікнуць у глыб чаго-н. рыючы (пра жывёл).

2. Схавацца ў вырытым паглыбленні ці ў чым-н. сыпкім.

У. ў сена.

|| незак. урыва́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)