Патармасі́ць ’патрэсці за валасы’, ’пацягаць’, ’паштурхаць’ (Нас.). Да тармасі́ць (гл.), якое не мае канчатковай этымалогіі (гл. Фасмер, 4, 84; Скок, 1, 441; Махэк₂, 651).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пе́йсы ’бакі’ (мазыр., Мат. Гом.), ’патлы’ (светлаг., Мат. Гом.; ТС), ’валасы’ (хоцім., ЛА, 3); сюды ж пейса́ч, пейсмач, пейса́ты ’валасаты’ (ТС). Гл. пэйс, пэйсы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
натрепа́ть сов.
1. (льна) натрапа́ць;
2. (наказать, трепля, дёргая) прост. нацяга́ць (за ву́шы, валасы́);
3. (наговорить лишнего) прост. нагавары́ць, напляву́згаць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
начаса́ць 1, ‑чашу, ‑чэшаш, ‑чэша; зак.
1. чаго. Атрымаць часаннем 1 у якой‑н. колькасці. Начасаць ільну.
2. Разм. Зачасаць валасы на лоб, вушы, скроні. // Пышна ўзбіць валасы для прычоскі.
начаса́ць 2, ‑чашу, ‑чэшаш, ‑чэша; зал., чаго.
Апрацаваць, нарыхтаваць часаннем 2 у якой‑н. колькасці. А пасля [хлопец] узяў начынне, начасаў сухога клёну, абстругаў калодкі роўна. Дубоўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пастры́гчы, ‑стрыгу, ‑стрыжаш, ‑стрыжэ; ‑стрыжом, ‑стрыжаце, ‑стрыгуць; пр. пастрыг, ‑ла; заг. пастрыжы; зак.
1. што. Абрэзаць, падкараціць, падраўняць. Пастрыгчы газон. // каго-што. Абрэзаць, падкараціць нейкім чынам каму‑н. валасы, поўсць. Пастрыгчы авечку. □ [Люба:] «А я, здаецца, таксама пайшла б у армію. Пастрыгла б валасы, апранула мужчынскае адзенне, ды на каня...» Кучар.
2. каго. Справіць над кім‑н. абрад пострыгу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
во́лос м.
1. во́лас, -са м., мн. валасы́, -со́ў, собир. вало́ссе, -сся ср.;
2. собир. во́лас, -су м.; (шерсть) шэрсць, род. шэ́рсці ж.; (свиной) шчаці́нне, -ння ср.; (овечий) во́ўна, -ны ж.;
◊
красне́ть до корне́й воло́с чырване́ць да са́мых вушэ́й;
ша́пка воло́с ша́пка валасо́ў;
(дожи́ть) до седы́х воло́с (дажы́ць) да сівы́х валасо́ў;
во́лосы ста́ли ды́бом валасы́ ста́лі ды́бам (ды́барам, дубка́);
ни на во́лос ні на во́лас;
во́лосы рвать на себе́ валасы́ рваць на сабе́;
притяну́ть за во́лосы прыцягну́ць за валасы́;
сня́вши го́лову, по волоса́м не пла́чут посл. зня́ўшы галаву́, па валаса́х не пла́чуць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
драпе́жнасць, ‑і, ж.
Уласцівасць драпежнага. Рыжая, як агонь, барада і такія ж валасы, маленькія хітрыя вочкі сведчылі аб жорсткасці і драпежнасці .. [Віркавай] натуры. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
збядне́лы, ‑ая, ‑ае.
Які збяднеў, стаў бедным. У скрыпача валасы былі гладка, акуратна прычасаны, і ўвесь ягоны выгляд паказваў на збяднелага інтэлігента. Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падшпілі́ць, ‑шпілю, ‑шпіліш, ‑шпіліць; зак., што.
Далучыць да чаго‑н. пры дапамозе шпількі, сашчэпкі і пад.; прышпіліць. Падшпіліць валасы. Падшпіліць спраўку да заявы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пазліпа́цца, ‑аецца; зак.
1. Зліпнуцца — пра ўсё, многае. Валасы пазліпаліся над ілбамі ад крыві. Галавач.
2. перан. Заплюшчыцца — пра ўсё, многае. Павекі пазліпаліся.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)