гняздо́, -а́, мн. гнёзды і (з ліч. 2, 3, 4) гнязды́, гнёзд і гнёздаў, н.
1. У птушак, насякомых і паўзуноў: месца для жылля звычайна на перыяд кладкі яек і вывядзення дзіцянят.
Ластаўчына г.
Асінае г. (таксама перан.: пра прытулак злачынных людзей).
2. Паглыбленне, куды што-н. устаўляецца (спец.).
3. Група маладых раслін, грыбоў і пад., якія растуць разам.
Грузды і лісіцы раслі гнёздамі.
4. Укрытае месца для чаго-н.
Кулямётнае г.
5. Месца высеву двух або некалькіх зярнят, а таксама ўсходы гэтых зярнят (спец.).
6. Група аднакарэнных вытворных слоў, размешчаных пры загалоўным слове ў слоўніку.
|| памянш. гняздзе́чка, -а, мн. -і, -чак, н. (да 1 знач.).
|| прым. гнездавы́, -а́я, -о́е (да 1, 2, 5 і 6 знач.).
Гнездавая пасадка лесу.
Гнездавое размяшчэнне слоў у слоўніку.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
камі́сія, -і, мн. -і, -сій, ж.
1. Група асоб або орган з групы асоб са спецыяльнымі паўнамоцтвамі, што ўтвараецца напастаянна або часова для выканання пэўных задач.
Прыёмная к.
Рэвізійная к.
2. Даручэнне, якое выконваецца за пэўнае ўзнагароджанне (звычайна звязанае з купляй або продажам).
Браць тавар на камісію.
|| прым. камісі́йны, -ая, -ае (да 2 знач.).
К. магазін.
Атрымаць камісійныя (наз.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ценявы́, -а́я, -о́е.
1. гл. цень.
2. Які знаходзіцца ў цяні, слаба асветлены.
Ц. бок вуліцы.
3. перан. Адмоўны, непажаданы.
Ц. бок справы.
○ Ценявая эканоміка — эканамічная нелегальная дзейнасць, якая скрываецца ад грамадства і дзяржавы, не падпарадкоўваецца дзяржаўнаму кантролю і ўліку.
Ценявы кабінет — група ўплывовых палітыкаў, якія маюць сваю праграму дзейнасці і прэтэндуюць у выпадку перамогі на стварэнне новага ўрада.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
рэда́кцыя, -і, мн. -і, -цый, ж.
1. гл. рэдагаваць.
2. Разнавіднасць тэксту якога-н. твора.
Раман у дзвюх рэдакцыях.
3. Тая ці іншая фармулёўка, выказванне думкі.
Пункт пратакола ў новай рэдакцыі.
4. Група работнікаў, што рэдагуюць якоен. выданне, а таксама аддзел выдавецтва, які рыхтуе рукапісы да друку.
Галоўная р.
Тэхнічная р.
Р. мастацтва.
|| прым. рэдакцы́йны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
семі́ты, -аў, адз. семі́т, -а, М -мі́це, м.
Група блізкіх па мовах народаў, былых або цяперашніх насельнікаў паўднёва-заходняй Азіі і паўночнай Афрыкі, да якіх адносяцца старажытныя вавіланяне, асірыйцы, фінікійцы і іншыя, а таксама сучасныя народы: арабы, яўрэі, сірыйцы, эфіопы.
|| ж. семі́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так.
|| прым. семі́цкі, -ая, -ае і семіты́чны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
набо́р, -у, м.
1. гл. набраць.
2. Сукупнасць прадметаў аднолькавага прызначэння.
Н. інструментаў.
3. Група вучняў, студэнтаў і пад. аднаго года паступлення.
4. Друкарскія літары, што перадаюць які-н. тэкст.
Рассыпаць н.
5. Аздабленне з металічных прадметаў на вупражы (спец.).
◊
Набор слоў — спалучэнне слоў без усякага сэнсу; бяссэнсіца.
|| прым. набо́рны, -ая, -ае (да 4 і 5 знач.).
Н. цэх.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дзявя́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так, ж.
1. Лічба
9.
2. Група з дзевяці чалавек або дзевяці аднародных прадметаў.
Дзявяткамі плылі самалёты.
3. Назва чаго-н., абазначанага лічбай 9 (разм.).
Прыехаў на дзявятцы (на трамваі, аўтобусе, тралейбусе пад №9). Мяч трапіў у дзявятку (верхні вугал футбольных варот).
4. Школьная адзнака.
5. Ігральная карта з дзевяццю ачкамі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дзяся́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так, ж.
1. Лік 10.
2. Група з дзесяці чалавек або дзесяці аднародных прадметаў.
Д. лепшых супрацоўнікаў.
3. Назва чаго-н., абазначанага лікам 10 (разм.).
Трапіць у дзясятку (дакладна ў цэнтр мішэні). Паехаў на дзясятцы (на трамваі, тралейбусе, аўтобусе пад №10).
4. Ігральная карта з дзесяццю ачкамі.
5. Найвышэйшая школьная адзнака.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
экспеды́цыя, -і, мн. -і, -цый, ж.
1. Адпраўка, рассылка і прыём грузаў, карэспандэнцыі і пад. (спец.).
Э. пасылак.
2. Установа ці аддзел установы, якія займаюцца рассылкай ці адпраўкай чаго-н. (спец.).
Э. газет.
3. Паездка, паход групы асоб, атрада з навуковымі, даследчымі мэтамі.
Дыялекталагічная э.
Паехаць у экспедыцыю.
4. Група ўдзельнікаў такой паездкі.
Члены экспедыцыі.
|| прым. экспедыцы́йны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сямёрка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак, ж.
1. Лічба
7.
2. Назва чаго-н. з сямі адзінак, напр., група з сямі чалавек, карта (для гульні) з сямю ачкамі і пад.
3. Назва маршрутаў транспартных сродкаў, абазначаных лічбай 7 (трамвай, аўтобус, тралейбус; разм.).
Дзе с. спыняецца? Паеду на сямёрцы.
|| прым. сямёрачны, -ая, -ае (да 2 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)