жэ́рдка, -і, ДМ -дцы, мн. -і, -дак, ж.
Шост з доўгага тонкага ствала дрэва, ачышчанага ад галля.
|| зб. жэ́рдзе, -я, н.
|| памянш.-ласк. жэ́рдачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.
|| прым. жардзяны́, -а́я, -о́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
флагшто́к, ‑а, м.
Шост для пад’ёму флага. А сёння паміж цёмна-сініх сосен на высокім флагштоку ўзвіўся чырвоны сцяг. Грахоўскі.
[Гал. vlagstok.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шасто́к, ‑тка, м.
Разм. Памянш. да шост. Певень, сеўшы на шастку, заспяваў: «Ку-ка-ра-ку!» Дубоўка. Убачыўшы на шастку сукенкі, Сцяпан адвярнуўся. Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
футшто́к, ‑а, м.
Рэйка з дзяленнямі для вымярэння ўзроўню вады ў моры, рацэ або возеры. // Мерны шост, пры дапамозе якога вымяраюць з суднаў невялікія глыбіні.
[Англ. foot — фут і ням. Stock — палка.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вяха́, -і́, мн. вёхі і (з ліч. 2, 3, 4) вяхі́, вех, ж.
1. Шост, тычка, звычайна з пучком травы ці галінак на версе для абазначэння мяжы, напрамку, руху.
2. перан., чаго; звычайна мн. Важны момант, этап у развіцці чаго-н.
Асноўныя вехі творчасці пісьменніка.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
во́чап, ‑а, м.
Шост, да якога прымацоўваецца калодзежнае вядро. Зарыпаў над студняю вочап. Калачынскі. З двара даносіцца неўгамоннае чырыканне вераб’ёў, скрып вочапаў, гук бляшаных вёдраў. Дуброўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тычы́на, ‑ы, ж.
Вялікая палка; шост. Быў смешны дзядзька той часінай З пустою лыжкаю, з тычынай, Якою трэскі ён варонай. А тут Алесь як зарагоча! Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кол, кала́, мн. калы́, кало́ў, м.
Завостраная на канцы палка, шост.
Часаць кляновы к.
◊
Хоць кол на галаве чашы каму — пра ўпартага, няўступчывага чалавека, які не паддаецца ўгаворам.
|| памянш. кало́к, калка́, мн. калкі́, калко́ў, м., кало́чак, -чка, мн. -чкі, -чкаў, м. і ко́лік, -а, мн. -і, -аў, м.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Прыс ’шост для кіравання плытом, чаўном і пад. (доўгае вясло, багор, бусак)’ (ТСБМ, Сцяшк., Мат. Гродз.; віл., пух., Сл. ПЗБ; Скарбы), прыз ’бусак’ (Цых.), прыс ’вочап у студні з жураўлём’ (навагр., ДАБМ). Запазычанне з жаргону польскіх плытагонаў, дзе prysa азначае ’шост’. Апошняе з ням. Spriess ’тс’ (Брукнер, 440). Змяненне роду пад уплывам шост. Паводле Гутшміта (ZfSl, 19, 2, 268), з-за адрозненняў у родзе з польскім словам запазычана праз літ. prýsas ’тс’ з усходнепрускага prîse ’доўгі шост’ (Фрэнкель, 655).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вы́слізнуцца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; зак.
Слізгануўшыся, выпасці, вырвацца. Шост выслізнуўся з рук. □ Брыгадзір, вёрткі і сухарлявы мужчына, лоўка .. выслізнуўся з абдымкаў дырэктара і адгарадзіўся ад яго доўгімі далонямі. Б. Стральцоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)