шашы́ст, ‑а, М ‑сце, м.

Ігрок у шашкі. Усіх шашыстаў дзіцячага дома выклікаў на спаборніцтва Вора Клябанаў. Шыловіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

запа́льнік, ‑а, м.

Запал ​1 (у 1 знач.). [Падрыўнікі] ішлі і прымацоўвалі да галовак рэек толавыя шашкі з запальнікамі. Кулакоўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

эфе́с, ‑а, м.

Ручка халоднай зброі (шаблі, шпагі і пад.). — Падай сюды карабіны! — закрычаў казак і схапіўся за эфес шашкі. Лобан.

[Ад ням. Gefäß.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Варца́бы ’шашкі’ (Нас.). Ст.-бел. варцабы (з XVI ст.; Булыка, Запазыч.). З польск. warcaby (аб польск. слове гл. Брукнер, 601; Махэк₂, 700).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Гарца́бкі ’самаробныя гузікі з дрэва’ (Сцяшк.: гарца́пкі). Таго ж паходжання, што і арца́бы, варца́бы ’шашкі’ (Нас.), гл. Значэнне ’гузікі’ вынік пераносу, метафарызацыі.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

запрато́рыць, -ру, -рыш, -рыць; -раны; зак. (разм.).

1. каго-што. Далёка або невядома куды схаваць, падзець.

І куды ён запраторыў шашкі?

2. перан., каго (што). Заслаць куды-н., адкуль цяжка выбрацца, вызваліцца.

З. каго-н. у глуш.

|| незак. запрато́рваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

трыктра́к, ‑а, м.

Даўняя гульня, у якой двое ігракоў перасоўваюць па дошцы шашкі насустрач адзін другому адпаведна ачкам, што выпалі на падкідным кубіку.

[Фр. trictrac.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

на́гала нареч.

1. на́голо́;

астры́гчы н. — остри́чь на́голо́;

2. наголо́;

трыма́ць ша́шкі н. — держа́ть ша́шки наголо́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

то́лавы, ‑ая, ‑ае.

1. Зроблены з толу. Толавыя шашкі. // Уласцівы толу. Чабаровы водар перабіваў кіслы голавы пах, які кружыў галаву. Алешка.

2. Звязаны з вытворчасцю толу.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

на́гала, прысл.

1. Не пакінуўшы валасоў. Галава была пастрыжана нагала, і без шапкі .. [Сева] стаў непадобны на сябе, ранейшага. Карпаў.

2. Выняўшы з ножнаў (пра шаблю, цясак). Трымаць шашкі нагала.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)