Кікс ’няўдалы ўдар кіем па шары ў більярднай гульні’ (ТСБМ), ’нішто, пройгрыш’ (Бяльк.). З ням. Kicks ’тс’ (Слаўскі, 2, 100).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

карамбо́ль, ‑ю, м.

У більярднай гульні — рыкашэтны ўдар шара, які адскочыў ад другога шара, па трэцяму. // Більярдная гульня ў тры шары з прымяненнем такога ўдара.

[Фр. carambole.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

амша́лы, ‑ая, ‑ае.

Тое, што і абымшэлы. У нагах у яго [хорама] рассцілаўся абшар Хвоек гонкіх і пахані чорнай, Сонных вёсак шары, хат амшалых, як мар. Купала.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Краке́т ’гульня, у якой драўляныя шары праводзяцца праз драцяныя варотны ўдарамі драўляных малаткоў’ (ТСБМ). Запазычанне праз рус. крокет з англ. croquet (Шанскі, 2, 8, 402).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

краке́т, ‑а, М ‑кеце, м.

Гульня, у якой драўляныя шары ўдарамі драўляных малаткоў праводзяцца праз драцяныя варотцы, расстаўленыя ў пэўным парадку. // Набор прадметаў для такой гульні. Купіць кракет.

[Англ. croquet.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

рознакаляро́вы, ‑ая, ‑ае.

Які мае неаднолькавы з чым‑н. колер, афарбоўку; рознага колеру, рознай афарбоўкі. Рознакаляровыя шары. Рознакаляровыя алоўкі. □ На ясным небе загараліся зоркі, дрыгацелі, свяціліся рознакаляровымі агеньчыкамі, пераліваліся. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пу́кацца, ‑аецца; незак.

Разрывацца, лопацца з трэскам ад нацяжэння, ціску і г. д. Падзіманыя шары пукаюцца адзін за адным. □ Потым пачалі набракаць і пукацца ад веснавога соку пупышкі на дрэвах. Паслядовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

фукс, ‑у, м.

1. У більярднай гульні — выпадкова ўдачны ўдар па шары. // Разм. уст. Выпадковасць, нечаканасць. У гонках мог атрымацца фукс.

2. у знач. прысл. фу́ксам. Разм. Выпадкова, без усякіх падстаў, не па праву. Прайсці фуксам у тэатр.

[Ням. Fuchs.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Жмур ’бурбалка’ (КСТ). Укр. жму́ри мн. л. ’зыб, бурбалкі’. Даль фіксуе жмуркі ’вочы’, паколькі вочы могуць вызначацца рознымі назвамі круглых выпуклых прадметаў (вульг. шары, банькі; глаза < круглыя каменьчыкі), магчыма, і тут зварот: жмуры ’вочы’ (якія жмурацца) > ’бурбалкі’. Іншы ход: жмурыць > ’моршчыць’ — ’зыб’. Абодва тлумачэнні патрабуюць выяснення прамежкавых ступеней.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

пірамі́да, -ы, ДМ -дзе, мн. -ы, -мі́д, ж.

1. Мнагаграннік, асновай якога з’яўляецца многавугольнік, а астатнія грані — трохвугольнікі з агульнай вяршыняй.

2. Вялікае каменнае збудаванне такой формы — грабніца фараонаў у Старажытным Егіпце.

3. Група складзеных прадметаў, якая мае шырокую аснову і звужаецца ўверсе.

Вінтоўкі ў пірамідзе.

4. Гімнастычная або акрабатычная фігура ў форме піраміды з групы людзей.

5. Станок для захоўвання вінтовак (спец.).

6. Гульня на більярдзе, пры якой шары складваюцца ў выглядзе трохвугольніка і пры дапамозе кія ўдарным шаром разбіваюцца і заганяюцца ў лузы.

|| прым. пірамі́дны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)