халадзе́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; незак.

1. Станавіцца халодным, халаднейшым.

У канцы лета раніцы халадзеюць.

Рукі халадзеюць.

2. перан. Адчуваць холад ад моцнага хвалявання, страху і пад.

Кроў халадзее ў жылах.

|| зак. пахаладзе́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

холадалюбі́вы, ‑ая, ‑ае.

Які любіць холад, вытрымлівае нізкую тэмпературу. Холадалюбівыя жывёлы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

чарнатро́п, ‑у, м.

Спец. У мове паляўнічых — асенні холад да выпадзення снегу.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

студзі́ць, студжу́, сту́дзіш, сту́дзіць; сту́джаны; незак., што.

1. Рабіць халодным, даваць астыць.

С. чай.

2. Марозіць, халадзіць; астуджваць, выпускаючы цяпло.

С. хату.

Холад студзіць ногі.

Апёкшыся на малацэ, і ваду будзеш с. (прыказка).

|| зак. астудзі́ць, астуджу́, асту́дзіш, асту́дзіць; асту́джаны.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

про́халадзь, ‑і, ж.

Абл. Адносны, умераны холад; халадок. Ад балота патыхала прохаладдзю і сырасцю. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пракалаці́ць, ‑калоціць; зак., каго.

Калаціць некаторы час (пра холад, страх і пад.). Ліхаманка пракалаціла яго ўвесь дзень.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Прахало́да ’свежасць паветра’, про́халадзь ’халадок, умераны холад’ (ТСБМ). Укр. прохоло́да, рус. прохла́да ’тс’ (< ц.-слав. прохладъ ’прахалода, свежасць’; гл. Фасмер, 3, 385). Дэрыват з суф. ‑а ад прахалодаць ’астыць’, параўн. укр. прохолодати. Далей да холад, параўн. ахало́на (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

адчу́жанасць, ‑і, ж.

Стан адчужанага; адсутнасць блізкасці, давер’я, разумення; адасобленасць, халоднасць у адносінах. Душу.. [Рыгора] паступова агортваў холад адчужанасці, адзіноцтва. Краўчанка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

накале́цца, ‑еюся, ‑еешся, ‑еецца; зак.

Разм. Знаходзячыся доўга на холадзе, на марозе, моцна азябнуць, намерзнуцца. Накалецца на полі ў холад.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Сту́жа ‘холад, халадэча; сцюжа’ (Нас., Бяльк., ТС; маз., Яшк. Мясц.). Гл. сцюжа.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)