такі́-та, така́я-та, тако́е-та.
1. займ. неазнач. Ужыв. замест дакладнай назвы асобы, прыкметы, не названых па той ці інш. прычыне.
Трэба адзначыць, што на сходзе адсутнічалі такія-та.
2. часц. Ужыв. для выражэння дакору, іроніі і пад. (разм.).
Рубель згубіў.
Такая-та бяда.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
◎ Лагуны́ ’рубель, якім умацоўваюць сена або снапы на возе’ (пруж., ДАБМ). Да лагунз (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ру́блік ’папярочка на плыце, да якой прывязваюцца калоды’ (ТС). Памяншальна-ласкальнае ад рубель 2 (гл.)
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
до́ўгі, -ая, -ае.
1. Працяглы ў прасторы, які мае вялікую даўжыню (у 1 знач.).
Д. шлях.
2. Працяглы ў часе.
Д. дзень.
Доўга (прысл.) чакаць.
◊
Доўгія рукі ў каго (разм., неадабр.) — пра таго, хто мае схільнасць да кражы, захопу.
Доўгі рубель (разм., неадабр.) — вялікі лёгкі заробак.
Адкладваць у доўгую скрынку (неадабр.) — адкладваць якую-н. справу на доўгі час.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
агрэ́бкі, ‑аў; адз. няма.
Разм. Рэшткі сена пасля стагавання, накладвання воза і пад. — На, яшчэ на рубель пакладзі агрэбкі. Закуска ж з цябе, помні, — ускінуў Чачык некалькі ахапкаў сябру пад ногі. Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Парубе́нь ’жэрдка для прыціскання сена, саломы або снапоў на возе’ (ТСБМ, Шат., Янк., Чабярук, Назвы рубля, 136; Сл. ПЗБ). З *парубе́ль (гл. рубе́ль).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рублёва́ты ’які ільсніцца, адкормлены’, параўн. конь у рублёх, г. зн. рублёваты (ТС). Да рубель 1 (гл.), параўн. рус. в я́блоках (пра масць каня).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
стоўб, стаўба, м.
Абл. Слуп. Хто цягнуў з лесу жэрдзе для стаўбоў, хто ўвіхаўся з сухастоінаю-ялінаю, апрацоўваючы яе на рубель, хто строіў кассё, хто майстраваў да парога ці да калодкі бабку. Гартны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
невыдаткава́ны, ‑ая, ‑ае.
Які застаўся не патрачаным, не выкарыстаным на што‑н. Невыдаткаваныя грошы. □ [Іван:] — Бацька вучыў мяне жыць так: каб хлеб заходзіў за хлеб, сала — за сала, а зароблены рубель клаўся на невыдаткаваны... Пальчэўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Мыта́ра ’рубель (на возе сена)’ (мсц., ісл., ДАБМ, к. 289). Няясна. Магчыма ад ст.-рус. мытарница ’таможня’, дзе знаходзіўся шлагбаум — адна са знешніх прыкмет мытніцы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)