ку́рыя, -і, ж.
1. Аб’яднанне некалькіх патрыцыянскіх родаў у Старажытным Рыме (гіст.).
2. Разрад выбаршчыкаў, падзеленых па нацыянальнай, маёмаснай і іншых адзнаках.
Дваранская к.
○
Папская (Рымская) курыя — вярхоўны орган, цераз які Папа Рымскі ажыццяўляе кіраўніцтва каталіцкай царквой.
|| прым. курыя́льны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
мала́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж.
1. Імгненны разрад атмасфернай электрычнасці ў выглядзе яркай ломанай лініі.
Бліснула м.
2. Тэрміновы выпуск бюлетэня, газеты, кнігі і інш., а таксама вельмі тэрміновая тэлеграма.
3. Від засцежкі, якая хутка зашморгваецца.
|| прым. мала́нкавы, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
іскравы́, ‑ая, ‑ое.
1. Які мае адносіны да іскры (у 1 знач.). Іскравы ўлоўнік.
2. Які мае адносіны да электрычнай іскры, які прыводзіцца ў дзеянне электрычнай іскрай. Іскравы разрад. Іскравы генератар.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кла́сны, -ая, -ае.
1. гл. клас.
2. у знач. наз. кла́сны, -ага, м.; кла́сная, -ай, ж. Класны кіраўнік (разм.).
3. Які мае пэўны клас, разрад (пра судна і г.д.; спец.).
4. Які мае высокую ступень чаго-н.; які паказвае клас (у 7 знач.).
К. сталявар.
К. спартсмен.
Класная гульня.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
электрызава́ць, -зу́ю, -зу́еш, -зу́е; -зу́й; -зава́ны; зак. і незак., каго-што.
1. Перадаць (перадаваць) якому-н. целу электрычны разрад.
2. перан. Узбудзіць, давесці (узбуджаць, даводзіць) да пэўнага стану.
Э. сенсацыйнымі навінамі.
|| зак. таксама наэлектрызава́ць, -зу́ю, -зу́еш, -зу́е; -зу́й; -зава́ны; звар. наэлектрызава́цца, -зу́юся, -зу́ешся, -зу́ецца; -зу́йся.
|| наз. электрыза́цыя, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
разра́днік 1, ‑а, м.
Аўтаматычнае прыстасаванне, якое засцерагае электрычным устаноўкі ад перанапружання. Іскравы разраднік.
разра́днік 2, ‑а, м.
Спартсмен, які мае спартыўны разрад. На прадпрыемствах амаль уся моладзь — значкісты ГПА і спартсменыразраднікі. «Маладосць».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
се́рыя, -і, мн. -і, -рый, ж.
1. Шэраг якіх-н. аднародных прадметаў, якія маюць агульную прымету, аб’яднаны агульным прызначэннем, складаюць адну групу.
С. артыкулаў.
С. станкоў.
С. вопытаў.
2. Разрад, катэгорыя каштоўных папер, дакументаў.
С. і нумар пашпарта.
3. Адна з частак вялікага кінафільма, якая дэманструецца самастойна.
Кінафільм у чатырох серыях.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прагрэсі́ўка, ‑і, ДМ ‑сіўцы; Р мн. ‑сівак; ж.
Разм. Прагрэсіўная аплата за выкананне здзельнай работы звыш нормы. [Рабочы:] — Вось чаго я не магу зразумець? У яго пяты разрад, у Косці — другі, а прагрэсіўку дзеляць. Дзівак! Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Му́гаць ’жэрці’, ’есці, гучна сёрбаючы’ (полац., Янк. 2, Нар. сл.). Балтызм. Параўн. літ. mugóti ’жэрці; хутка, многа есці, запіхваць’. Параўн. таксама ўсх.-польск. mugać ’ссаць, піць’ (Зданцэвіч, LP, 8, 1960, 345). Лаўчутэ (Балтизмы, 145) адносіць лексему ў разрад слоў, паходжанне якіх аргументавана недастаткова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ві́ня ’белая намаразь, якой пакрываюцца дрэвы зімой, іней’ (Мат. Гродз., Сцяшк. МГ). Фанетычны варыянт літаратурнай формы іней, в‑ прыстаўное, першапачаткова, відаць, было віняй м. р., як і навагр. ві́няй (З нар. сл.). Пасля страты канцавога ‑й слова віня перайшло ў разрад імёнаў ж. р.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)