калі́бр, -а і -у, мн. -ы, -аў, м.
1. -у. Дакладны размер якога-н. вырабу, прадмета.
2. -у. Дыяметр канала ствала агнястрэльнай зброі.
Снарад вялікага калібру.
3. -у, перан. Пра форму, велічыню, якасць чаго-н.
Людзі рознага калібру.
4. -а. Вымяральны інструмент для праверкі размераў, формы і ўзаемнага размяшчэння частак вырабу (спец.).
|| прым. калі́бравы, -ая, -ае (да 1, 2 і 4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
до́льнік I м. (стихотворный размер) до́льник
до́льнік II м.
1. уст. (участник в доле) до́льщи́к;
2. ист. издо́льщик
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
паме́р, -ру м., в разн. знач. разме́р;
у дзесяцікра́тным ~ры — в десятикра́тном разме́ре;
набы́ць шыро́кія ~ры — приня́ть широ́кие разме́ры
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
лесосе́ка
1. (участок леса) дзяля́нка, -кі ж.; лесасе́ка, -кі ж.;
2. (размер ежегодной вырубки с лесного участка) лесасе́ка, -кі ж.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Калі́бр (Сержп.: чэрці ўсялякага калібру); калибиръ ’размер’ (Нас.). Відавочнае запазычанне, фанетычны крытэрый не вельмі пераканаўчы, паколькі такая форма магла натуральна ўтварыцца на бел. глебе з першаснага калібр, гэта дазваляе меркаваць, што запазычана з польск. kaliber ’памер, велічыня’. Польск. слова хутчэй за ўсё да ням. Kaliber, якое з італ. calibro, а гэта з араб. kâlib. Аднак і арабская лексема ўзыходзіць да грэч. καλοπόδιον ’форма, узор’, гл. Фасмер, 2, 166.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
велічыня́ ж.
1. (объём, протяжённость, количество чего-л.) разме́р м., величина́;
в. зарпла́ты — разме́р зарпла́ты;
2. простра́нность, обши́рность;
3. мат., физ. величина́;
бяско́нца мала́я в. — бесконе́чно ма́лая величина́;
4. перен. величина́;
ён. в. ў наву́цы — он величина́ в нау́ке;
○ абсалю́тная в. — абсолю́тная величина́;
пастая́нная в. — постоя́нная величина́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
памер, размер, рост, маштаб, маштабнасць, габарыт / дыяметр рулі, ствала: калібр
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
сба́вка разг.
1. (действие) зба́ўка, -кі ж., мн. нет;
сба́вка в цене́ зба́ўка ў цане́;
2. (размер скидки) зба́ўка, -кі ж.;
больша́я сба́вка вялі́кая зба́ўка;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
разлічы́ць, -лічу́, -лі́чыш, -лі́чыць; -лі́чаны; зак., каго-што і з дадан.
1. Правёўшы падлік, вызначыць размер, колькасць чаго-н.
Р. кошт будаўніцтва дома.
Р. канструкцыю.
2. і без дап. Прадугледзець, вызначыць, рашыць.
Р. свае магчымасці.
3. Зрабіўшы поўную выплату заробленых грошай, звольніць.
Р. з завода.
4. Правесці разлік у страі.
5. на што, для чаго (звычайна ў форме дзеепр. зал. прош.). Зрабіць што-н. для таго, каб выклікаць пэўную рэакцыю, вынікі.
Новы падыход у рабоце быў разлічаны на добрыя вынікі.
|| незак. разлі́чваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. разлі́к, -у, м.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
та́кса 1, ‑ы, ж.
Дакладна ўстаноўленая расцэнка тавараў або размер аплаты працы і паслуг. Акцызнік набіваў сабе цану, хоць і ведаў, што больш, чым у такое, Завішнюк не заплаціць. Пташнікаў. [Начальнік:] — Нават буду ведаць таксу, што за кожны рэйс у лес па дровы .. бярэцца па сто рублёў. Скрыган.
[Фр. taxe ад лац. taxare — ацэньваць.]
та́кса 2, ‑ы, ж.
Невялікі гладкашэрсны сабака з крывымі кароткімі нагамі і доўгім тулавам. [Дзядзя:] — Жах! Каб ты[гр] у кабеціных руках ператварыўся ў таксу ці балонку?! Корбан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)