прыціска́нне ср.
1. прижима́ние, прижи́м м.;
2. прищемле́ние, прида́вливание;
1, 2 см. прыціска́ць 1, 2
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ці́скацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
1. Разм. Штурхаць, прыціскаць адзін аднаго ў цеснаце. Насустрач фурманкам бягуць дзеці і палахліва ціскаюцца купкаю ў дварах за плотам. Галавач.
2. Зал. да ціскаць (у 3, 4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыціска́цца несов.
1. прижима́ться, прити́скиваться; см. прыці́снуцца;
2. страд. прижима́ться; прити́скиваться; прищемля́ться, прида́вливаться; притесня́ться; см. прыціска́ць 1-5
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прыгнята́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.
1. што. Прыціскаць чым-н. цяжкім зверху.
П. сыр каменем.
2. каго (што). Эксплуатаваць, не даваць свабодна жыць.
П. слабых.
3. каго (што). Непакоіць, ствараць цяжкі, падаўлены настрой.
Прыгнятаюць змрочныя думкі.
|| зак. прыгне́сці, -няту́, -няце́ш, -няце́; -няцём, -нецяце́, -няту́ць; -нёў, -няла́, -ло́; -няці; -не́чаны.
|| наз. прыгнёт, -у, М -ёце (да 2 знач.) і прыгне́чанне, -я, н. (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Лымасыва́ць ’біць’ (Бяльк.). Відавочна, з пачатковага *гламасаваць, якое можна было б лічыць балтызмам — параўн. літ. lámžyti, glámžyti ’мяць, прыціскаць’. Гл. яшчэ гламазда́.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
нава́ливать несов.
1. разг. нава́льваць; накіда́ць, накі́дваць; (чем-л. тяжёлым) прыва́льваць, наваро́чваць, прыціска́ць;
2. (набрасывать в беспорядке) нава́льваць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
поджима́ть несов.
1. (ноги) падку́рчваць, падгіна́ць; (хвост) падціска́ць, падку́рчваць, падту́льваць; (губы) сціска́ць, сту́льваць, сціна́ць;
2. (прижимать) разг. прыціска́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Тэміе́жнік ‘прыгнятальнік’ (Сл. ПЗБ), тэміе́жыті ‘знішчаць, высякаць’ (там жа), ст.-бел. тямяжити ‘прыгнятаць’ (1598 г., ГСБМ). З польск. ciemiężca ‘тс’ з падляшскай фанетыкай і заменай арыгінальнага суфікса на рэгулярны для беларускай мовы суфікс ‑нік са значэннем ‘асоба мужчынскага полу па роду дзейнасці ці па схільнасці да чаго-небудзь’ або ўтвораны непасрэдна ад запазычанага дзеяслова. З польск. ciemiężyć ‘прыгнятаць, прыціскаць’, што да прасл. *temati ‘прыціскаць, душыць’ (Борысь, 80), гл. тамі́ць. ЕСУМ (5, 544) для адпаведнага запазычанага ўкр. темя́жити дапускае сувязь з тімʼя ‘цемя’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
хмылі́цца, хмылюся, хмылішся, хмыліцца; незак.
1. Хітра, злосна ўхмыляцца.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Касавурыць вочы, прыціскаць вушы (пра коней). Пачуўшы Андрэя, [коні] сталі хмыліцца і круціцца ў праварынах — не падыходзь... Пташнікаў. Дэраш — так звалі мы [каня] — даволі-такі сцёр зубы, часта наравіўся, хмыліўся не толькі на чужых, а і на мяне самога. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Нагні́сты ’моцны, магутны’ (астрав., Сцяшк. Сл.). Як відаць з ілюстрацыі («Рука ў иаго нагнʼистайа, адразу паршука ўложыць»), тлумачэнне слова занадта абагульненае; хутчэй за ўсё гэта аказіяналізм ад нагнуць або ад гнясці ’прыціскаць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)