во́хра, ‑ы, ж.
Прыродная мінеральная фарба жоўтага або чырвонага колеру. Футра ў ката было вельмі прыгожае. Дымчата-рыжае, трохі ў бруднаватую вохру. Караткевіч.
[Грэч. ōchros — бледна-жоўты.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ля́лька, -і, ДМ -льцы, мн. -і, -лек, ж.
1. Дзіцячая цацка ў выглядзе фігуркі чалавека, а таксама макет фігуры чалавека ці жывёлы для тэатральных прадстаўленняў.
2. Пра каго-, што-н. вельмі прыгожае, прывабнае (разм.).
|| памянш. ля́лечка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.
|| прым. ля́лечны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прыго́жыць, ‑жу, ‑жыш, ‑жыць; незак., каго-што.
Упрыгожваць. Жыццё прыгожае?.. Не толькі!.. Жыццё прыгожыць трэба ўмець: У абрусы заткаць вясёлкі, Як сонцы, хлебніцы займець. Лойка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Прыго́жы ’прыемны, гожы, сімпатычны’ (ТСБМ, Шпіл., Нас., Мік., Ласт., Байк. і Некр., Яруш., Растарг.; чэрв., Сл. ПЗБ), пріго́жый ’тс’ (Бяльк.). Сюды ж вытворныя рознасуфіксальныя назоўнікі: прыгажо́сць, прыго́жасць ’уласцівасць прыгожага; што-небудзь прыгожае, чароўнае; хараство; прыгожае (агульнае паняцце); прыгожы знешні выгляд; прыгажуня’, толькі мн. л. прыгажо́сці ’прыгожыя мясціны; тое, што робіць уражанне сваім прыгожым выглядам’, у значэнні выклічніка ’выклікае захапленне, адабрэнне і пад.’ (Шпіл., Байк. і Некр., Яруш., ТСБМ), прігажо́сьць, прыго́жысьць ’прыгажосць’ (Бяльк.). Працягвае ст.-бел. пригожии ’прыгодны, прыдатны, адпаведны, належны’ (Сл. Скарыны), прэфіксальнае ўтварэнне ад го́жы (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
литерату́ра в разн. знач. літарату́ра, -ры ж.;
худо́жественная литерату́ра маста́цкая літарату́ра;
изя́щная литерату́ра уст. прыго́жае пісьме́нства (маста́цкая літарату́ра);
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
кашнэ́, нескл., н.
Хустка, вузкі шалік, якімі закрываюць шыю пад паліто. На шыі .. белае, новае кашнэ. Бядуля. [Заатэхнік] палапаў пальцамі сваю густую чорную прычоску, паправіў на шыі прыгожае стракатае кашнэ. Ермаловіч.
[Фр. cache-nez.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гуча́ць і гучэ́ць, 1 і 2 ас. звычайна не ўжыв., -чы́ць; незак.
1. Утвараць гукі, раздавацца (пра гукі).
Струны гучаць глуха.
Гучыць вясёлая мелодыя.
2. перан. Успрымацца як нешта важнае, урачыстае, прыгожае і пад.
Кібернетыка — гэта гучыць!
Чалавек!
Гэта гучыць горда.
3. Вынікаць, праяўляцца.
У гэтым пытанні гучыць сумненне.
У голасе гучыць радасць.
|| наз. гуча́нне, -я, н. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Паэзія ’вершаваная творчасць, вершаваныя творы’, ’прыгожае, узвышанае’ (ТСБМ). З польск. poezja ’тс’ (пасля XVIII ст.), якое з лац. poēsis < ст.-грэч. ποίησις ’творчасць’ < ποιέω ’раблю, ствараю’ (Фасмер, 3, 350). Варш. сл. (4, 452) падае франц. poésie ў якасці крыніцы запазычання польскай лексемы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
залюбава́цца, ‑буюся, ‑буешся, ‑буецца; заг. залюбуйся; зак.
Любуючыся, заглядзецца. Алена прайшла па хаце нейкай асаблівай, уласцівай толькі ёй хадою, і Андрэй залюбаваўся сястрой. Чарнышэвіч.
•••
Хоць залюбуйся; толькі залюбавацца — пра што‑н. вельмі прыгожае, каштоўнае.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
калі́сь, прысл.
1. Тое, што і калісьці. Мы наслухаліся казак, Што калісь расказвалі дзяды. Аўрамчык.
2. Абл. Калі-небудзь у будучым. [Зоська:] Гляньце, — якое прыгожае неба на захадзе! Там, на гэтым небе, мы калісь жыць будзем. Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)