саматка́ны, ‑ая, ‑ае.
Вытканы ў хатніх умовах, саматужным спосабам (пра тканіну). Саматканае сукно. Саматканае палатно. □ Кастусь сеў на край нараў, засланых тоўстай саматканай коўдрай, і пачаў уважліва пазіраць за палкоўнікам. Ваданосаў. [Анэлі] здавалася, што яе простая саматканая сукенка кідаецца ў вочы. Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прастамо́ўе, ‑я, н.
1. Простая, размоўная мова (у адрозненне ад кніжнай, літаратурнай як больш дакладнай, правільнай).
2. Словы і граматычныя формы, уласцівыя вуснай народнай мове, якія выкарыстоўваюцца ў літаратурнай мове як стылістычны сродак для надання мове жартаўлівага, іранічнага, грубаватата і пад. адцення.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ла́рчик м. куфэ́рачак, -чка м.; скры́начка, -кі ж.; шкату́лачка, -кі ж.;
◊
а ла́рчик про́сто открыва́лся а разга́дка была́ про́стая.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
просто́йI прил.;
1. в разн. знач. про́сты;
хими́чески просты́е тела́ спец. хімі́чна про́стыя це́лы;
проста́я зада́ча про́стая зада́ча;
просто́е пла́тье про́стая суке́нка;
просто́е обраще́ние с ке́м-л. про́стае абыхо́джанне з кім-не́будзь;
просто́й наро́д уст. про́сты наро́д;
просты́е чи́сла мат. про́стыя лі́кі;
2. (простоватый) разг. прастакава́ты, прастава́ты;
◊
просто́й сме́ртный про́сты сме́ртны;
просты́м гла́зом про́стым во́кам;
по той просто́й причи́не, что… па той про́стай прычы́не, што…
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Про́сцень (про́сцинь) ’некалькі звітых і звязаных разам ніткамі ручаяк (верацён з пражай) на адным доўгім верацяне’ (Нік. Очерки). З ⁺простьнь ад просты, паводле Трубачова (Ремесл. терм., 101), другаснае ў ролі тэкстыльнага тэрміна, параўн. прасце́нь ’прамая (простая) дарога’, про́снік ’вялікае верацяно, на якое зматваюць пражу з малых верацён’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Про́за ’невершаваная мова’, ’будзённасць’ (ТСБМ). Замацавалася, таксама як і празаік, у пачатку XX ст. (Гіст. лекс., 251). З рус. про́за (Крукоўскі, Уплыў, 85), што, у сваю чаргу, з ням., італ. prosa ’невершаваная мова’, штучны тэрмін на базе першаснага лац. ōrātiō ’простая гаворка’, pro(r)sa < prōrsus ’галавой наперад (ляжаць, бегчы)’ (Банькоўскі, 2, 797; Сной₂, 588).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пакаўзну́цца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; ‑нёмся, ‑няцеся; зак.
1. Не ўстаяць, не ўтрымацца на коўзкім месцы; паслізнуцца. У той дзень была галалёдзіца, тратуары зрабіліся слізкімі і Валіку прыходзілася ўвесь час асцерагацца, каб не пакаўзнуцца. Жычка.
2. перан. Разм. Дапусціць памылку ў паводзінах, якіх‑н. дзеяннях. [Бацька:] — Глядзі толькі не пакаўзніся, справа гэта не такая простая. Сіўцоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нефарбава́ны, ‑ая, ‑ае.
Не пакрыты фарбай. Нефарбаваная, даўно не мытая падлога была ўся ў плямах і насіла на сабе сляды рознага бруду. Колас. Новая мэбля, нефарбаваная, простая,.. была дасціпна парасстаўлена на сваім месцы. Чорны. // Не апрацаваны ў фарбавальным растворы. [Чэся] была адзета па суровай модзе ваеннага часу: у світ[э]ры і спадніцы, вязаных з нефарбаванай воўны. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дзелаві́ты, ‑ая, ‑ае.
Старанны і ўмелы ў рабоце; дзелавы (у 2 знач.). Вырастаў юнак сталы, дзелавіты, які ўмеў сярод усялякіх спраў адразу ўбачыць самае важнае і найбольш патрэбнае. Чорны. // Які выражае занятасць справай; сур’ёзны. Я стаяў збоку і любаваўся дзедам: яго маладым настроем, яго дзелавітай клапатлівасцю. Якімовіч. Аляксею падабалася простая, дзелавітая гутарка падпалкоўніка. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дроб (род. дро́бу, мн. дро́бы) м., мат. дробь ж.;
○ пра́вільны д. — пра́вильная дробь;
няпра́вільны д. — непра́вильная дробь;
про́сты д. — проста́я дробь;
дзесятко́вы д. — десяти́чная дробь;
перыяды́чны д. — периоди́ческая дробь
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)