Сцяж ’рад, лінія’ (Сл. ПЗБ, Сцяшк. Сл.), ’працягласць’ (Гарэц.), ’абшар’ (Бяльк.). Палаталізаваны варыянт да сцяг 4, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
імперфе́кт, ‑а, М ‑кце, м.
У граматыцы — прошлы час дзеяслова ў некаторых мовах, які выражае працягласць і незакончанасць дзеяння; прошлы незакончаны час.
[Ад лац. imperfectus — незакончаны.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Та́ра-ра-ра-ра ’перадача грукату колаў аб камяні’ (вільн., Сл. ПЗБ). Гукаперайманне, да папярэдняга з паўтарэннем апошняга склада, што перадае інтэнсіўнасць і працягласць гучання.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
да́ўнасць, -і, ж.
1. Аддаленасць у часе якой-н. падзеі.
Справа гэта мае вялікую д.
2. Працягласць існавання чаго-н.
Д. нашага сяброўства.
3. Тэрмін, на працягу якога могуць быць заяўлены якія-н. патрабаванні або пасля якога набываецца або траціцца якое-н. права (спец.).
Іскавая д.
Тэрмін даўнасці мінуў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Праця́г ’прадаўжэнне’ (ТСБМ, Гарэц.). Нульсуфіксальны дэрыват ад праця́гваць; не выключана і запазычанне з польск., параўн. przeciąg ’даўжыня, працягласць’. У беларускай мове з’явілася ў пач. XX ст. (Гіст. лекс., 255).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
прасто́ра, -ы, ж.
1. Адна з форм (поруч з часам) існавання матэрыі, якая бясконца развіваецца і характарызуецца працягласцю і аб’ёмам.
П. і час.
2. Працягласць, месца, неабмежаванае бачнымі памерамі.
Нябесная п.
3. Свабодны прамежак паміж чым-н., месца, дзе што-н. змяшчаецца.
Свабодная п. паміж сцяной і сталом.
|| прым. прасто́равы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
трыва́нне 1, ‑я, н.
Здольнасць трываць (у 1 знач.), цярпліва пераносіць што‑н. да пэўнага часу; працягласць у часе. І .. [Сотнікаў] трываў, ашчадна выдаткоўваючы не надта багаты запас свайго трывання. Быкаў.
трыва́нне 2, ‑я, н.
Граматычная катэгорыя ў некаторых мовах, якая выражае незакончанасць або закончанасць дзеяння ў часе.
•••
Закончанае трыванне — граматычная катэгорыя, якая выражае тую ці іншую абмежаванасць дзеяння ў часе, напрыклад, пачатак або канец, завершанасць дзеяння, адзін з момантаў яго праходжання і пад.
Незакончанае трыванне — граматычная катэгорыя, якая выражае працягласць, паўтаральнасць дзеяння без указання на яго мяжу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
долгота́
1. даўжыня́, -ні́ ж.; (продолжительность) праця́гласць, -ці ж.;
долгота́ дня даўжыня́ дня;
долгота́ зву́ка лингв. праця́гласць гу́ка;
2. геогр. даўгата́, -ты́ ж.;
Москва́ нахо́дится на 37°37’ восто́чной долготы́ Масква́ знахо́дзіцца на 37°37’ усхо́дняй даўгаты́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
су́ткі, ‑так; адз. няма.
Адзінка вымярэння часу, роўная 24 гадзінам; працягласць дня і ночы. Колькі падзей адбылося ў .. жыцці [Машы] за адны толькі суткі! Шамякін. Задажджылася раптам на цэлыя суткі. Брыль. Ляцяць птушкі круглыя суткі — удзень і ўначы. Ігнаценка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шыро́ка, прысл.
1. Прысл. да шырокі.
2. у знач. вык. Пра вялікую адлегласць да чаго‑н., працягласць куды‑н. — Я тут! — данёсся знізу глухі голас. — Тут сцежка... Шырокая! Во! Пяць крокаў.. Лезьце сюды смела... Тут шырока, я вам кажу... Самуйлёнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)