перабіра́цца несов.
1. перебира́ться, переправля́ться;
2. перебира́ться; переселя́ться;
1, 2 см. перабра́цца;
3. страд. перебира́ться; см. перабіра́ць 1
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
хрусце́ць, хрушчу, хрусціш, хрусціць; незак.
Тое, што і хрустаць. Хрусцела пад нагамі ледзяная корка. Шамякін. [Доўбік] аблакаціўся на калені і стаў перабіраць то на адной, то на другой руцэ пальцы — яны па чарзе хрусцелі. Гроднеў. Пясчынкі хрусцяць на зубах. Астрэйка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
засемени́ть сов. (ногами) дро́бненька зату́паць (пача́ць ісці́); (заходить) захадзі́ць; пача́ць перабіра́ць нага́мі; затэ́паць; см. семени́ть.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
перехлёстывать несов. (к перехлестну́ть)
1. (о волне) пераплю́хваць, пераліва́цца;
2. перен., разг. перахапля́ць, перабіра́ць (ме́ру).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
*Перабэ́ндзаваць, пырыбэ́ндзюваты, пырибэ́ндзо̂ватэ ’гультаяваць, забаўляцца, нічога не рабіць, дарэмна праводзіць час’ (драг., Клім., Лучыц-Федарэц, вусн. паведамл.), пэрэбэ́ньдювати ’перабіраць, капрызіць’ (Бес.), пырыбэндзюватэ ’перабіраць у ежы’ (кобр., Нар. лекс.). Укр. перебе́ндювати ’капрызіць’, ’балбатаць’, перебе́ндя, перебе́ндюха ’пустамеля, пераборлівы, капрызная’, перебе́нда ’жарт, балаканне, балбатня’. Арэальнае ўтварэнне ад формы 3 ас. адз. л. польск. дзеяслова przebyć ’правесці час’ — przebędzie > перебендя (як прыдзіра, гуляка, мурза, непаседа і інш.) з заменай прыстаўкі на пера-.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Перабі́ра ’жывёла, якая дрэнна есць корм’ (Мат. Гом.), перэбі́ра ’пераборлівы, наравісты, капрызны’ (палес., КЭС). Да перабіра́ць (гл.). Утворана пры дапамозе суф. ‑а са значэннем ’дзеючая асоба’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Паблэ́нтацца ’лежачы, перабіраць нагамі (пра дзіця)’ (Сл. ПЗБ). Аўтары слоўніка параўноўваюць з польск. poplątać się ’паплесціся’. Але для тлумачэння ‑б‑ трэба, відавочна, прыняць кантамінацыю з бел. блытаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
шале́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; незак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Захворваць шаленствам (пра жывёлу).
2. Прыходзіць у крайняе раздражненне, гнеў.
Ш. ад злосці.
3. перан. Бурна праяўляць сваё дзеянне, сілу.
Шалее вецер.
4. Рабіць учынкі, пазбаўленыя разважлівасці, здаровага розуму.
Ш. ад захаплення.
◊
Шалець з раскошы (разм.) — перабіраць, капрызіць ад перанасычанага ўсім, забяспечанага жыцця.
|| зак. ашале́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сучи́ть несов.
1. (сбивать, скручивать) сука́ць;
2. (двигать, болтать) разг. перабіра́ць;
3. (о тесте) кача́ць, раска́чваць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Выбэ́ндюваты ’капрызіць, перабіраць’ (брэсц., Нар. лекс.). Няясна, незвычайны фанетычны воблік слова прымушае бачыць у ім запазычанне хутчэй за ўсё з польскай мовы (ці не наватвор ад польск. będzie ’будзе’?).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)