прырашчэ́нне, ‑я, н.

1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. прырасці, прырасціць.

2. Павелічэнне, прыбаўленне. Прырашчэнне скорасці.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

расшырэ́нне, ‑я, н.

1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. расшыраць — расшырыць; дзеянне і стан паводле знач. дзеясл. расшырацца — расшырыцца. // Паталагічнае павелічэнне памераў (сэрца, сасудаў і пад.). Расшырэнне вен.

2. Расшыраная частка чаго‑н. Труба з расшырэннем.

•••

Расшырэнне Сусвету — павелічэнне з цягам часу адлегласці паміж касмічнымі аб’ектамі (зоркамі, галактыкамі).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

эмфізе́ма, ‑ы, ж.

Спец.

1. Збіранне паветра ў якіх‑н. органах, тканках арганізма. Падскурная эмфізема.

2. Хваравітае павелічэнне аб’ёму лёгкіх. Эмфізема лёгкіх.

[Грэч. emphýsēma — уздуцце.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

мілітарыза́цыя, ‑і, ж.

Падпарадкаванне эканомікі, палітыкі і грамадскага жыцця ў капіталістычных краінах мэтам падрыхтоўкі захопніцкіх войнаў і падаўлення супраціўлення працоўных; павелічэнне колькасці арміі, узбраення.

[Фр. militarisation.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сенсібіліза́цыя, ‑і, ж.

Спец.

1. Павышэнне адчувальнасці арганізма да ўздзеяння якіх‑н. раздражальнікаў.

2. У фатаграфіі — павелічэнне адчувальнасці фатаграфічных пласцінак да некаторых каляровых праменяў.

[Фр. sensibilisation ад лац. sensibilis — адчувальны.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

намяча́цца, ‑аецца; незак.

1. Незак. да намеціцца ​1.

2. Папярэдне планавацца. Намячаецца павелічэнне аб’ёму прадукцыі. Намячаецца пабудаваць завод. □ Атака намячалася на досвітку, пасля артпадрыхтоўкі. Грамовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

над... (над’..., нада...), прыстаўка.

I. Утварае дзеясловы са знач.:

1) павелічэнне чаго-н. чым-н., напр., надбудаваць;

2) няпоўнае дзеянне, якое распаўсюджваецца на частку чаго-н., напр.: надпіць, надламаць, над’есці, надарваць.

II. Утварае назоўнікі і прыметнікі са знач. больш высокага становішча, напр.: надброўе, надгартанны.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

прапарцыяна́льнасць, -і, ж.

1. гл. прапарцыянальны.

2. У матэматыцы: залежнасць паміж велічынямі, пры якой павелічэнне адной з іх цягне за сабой змяненне другой у столькі ж разоў.

Прамая п. (пры якой з павелічэннем адной велічыні другая павялічваецца). Адваротная п. (пры якой з павелічэннем адной велічыні другая памяншаецца).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

бальшавіза́цыя, ‑і, ж.

Узмацненне бальшавіцкага ўплыву; павелічэнне колькасці бальшавікоў у якой‑н. арганізацыі. На Заходнім фронце бурная бальшавізацыя салдацкіх камітэтаў (Саветаў) пачалася пасля ўзброенага паўстання ў Маскве. «Полымя».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

гіпертрафі́я, ‑і, ж.

Павелічэнне аб’ёму якога‑н. органа ці тканкі цела ў выніку змянення іх функцыі або хваробы. Гіпертрафія мускула. Гіпертрафія сэрца. // перан. Празмернае развіццё чаго‑н. Гіпертрафія чуллівасці.

[Грэч. hypér — звыш і trophē — ежа.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)