презре́нный
1. прич. занядба́лы, пагарджа́ны; пагрэ́баваны; см. презре́ть;
2. прил. (отвратительный) агі́дны; (мерзкий) паску́дны; (никчёмный) нікчэ́мны; (жалкий) нікчэ́мны, няшча́сны;
презре́нный раб нікчэ́мны (няшча́сны) раб;
◊
презре́нный мета́лл шутл. нікчэ́мны мета́л.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
крушэ́нне, ‑я, н.
1. Няшчасны выпадак, катастрофа з поездам у дарозе. Крушэнне цягніка. Пацярпець крушэнне. // Гібель судна. Крушэнне парахода.
2. перан.; чаго. Гібель, крах. Крушэнне каланіяльнай сістэмы. Крушэнне надзей.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
си́рый уст.
1. (ставший сиротой) асіраце́лы;
2. перен. (сиротливый) сіратлі́вы; (несчастный) няшча́сны; (убогий) убо́гі.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
абнядо́лены, ‑ая, ‑ае.
1. Тое, што і абяздолены.
2. у знач. наз. абнядо́лены, ‑ага, м.; абнядо́леная, ‑ай, ж. Той, хто пазбаўлены долі; няшчасны. Сагрэць трэ было Беспрытоннага, Слёзы высушыць Абнядоленым. Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
збе́днены, ‑ая, ‑ае.
Разм.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад збедніць.
2. Які збедніўся, стаў або прыкінуўся бедным і няшчасным. Яны ўперад ідуць Шляхам бітым, ясным, Ты [аднаасобнік] пляцешся ў хвасце, Збеднены, няшчасны. Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
малале́цтва, ‑а, н.
Тое, што і маленства. Ой ты, маё сонца, Як жа свеціш ясна! Дзе ж было раней ты, Як быў я няшчасны? Як я ў малалецтве Радасці не ведаў. Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рабо́тнічак, ‑чка, м.
Памянш.-ласк. да работнік. // Разм. зневаж. Пра дрэннага работніка. — Работнічак, танцор няшчасны, а машыну я за цябе ачышчаць буду, га-а? Вышынскі. Анатоль паківаў галавою: — Ну і работнічак будзе Івану. Ваданосаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Гаро́тны ’гаротны, няшчасны’, гаро́тнік ’тс’ (БРС, Шат., Касп.), гаро́тніца (Шат.). Параўн. далей гаро́тнасць (БРС). У аснове ляжыць *gorʼetьnъ (< *gorʼeta < *gorʼe). Параўн. напісанне ў Насовіча: горе́тникъ.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ліхту́га ’бедства, няшчасны выпадак’ (БРС), ’перасыханне рэчкі’ (стаўб., Жд. 2). Беларускае. Магчыма, з ліхата ’зло, няшчасце’ пры дапамозе суфікса ‑уга (гл. Сцяцко, Афікс. наз., 66).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
хо і хо-хо́, выкл.
Ужываецца для выказвання іроніі, здзіўлення, захаплення і пад. — Хо! Р-работнічак, танцор няшчасны, а машыну я за цябе ачышчаць буду, га-а? Ну, скажы ты мне, смаркач! — загарлапаніў.. [шафёр], паглядваючы то на застаўку, то на мяне. Вышынскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)