ню́ніць, ‑ню, ‑ніш, ‑ніць; незак.
Разм. Надакучліва плакаць, ныць. — Які ты кволы, — сумна сказаў Светлячок. — Я, калі парэжуся або паб’юся, стараюся ні за што не нюніць. «Звязда».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
со́плі, ‑яў; адз. сопля, ‑і, ж.
Разм. Слізь, выдзяленні з носа; смаркачы.
•••
Соплі распусціць — праявіць маладушша; пачаць ныць, хныкаць.
Соплі ўцерці (груб.) — тое, што і уцерці нос (гл. уцерці).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гусці́, гуду́, гудзе́ш, гудзе́; гудзём, гудзяце́, гуду́ць; гуў, гула́, -ло́; гудзі́; незак.
1. Утвараць працяжны аднатонны гук.
Вецер гудзе ў коміне.
Гудзе матор.
У вушах гуло (безас.).
2. Бесперапынна ныць ад болю, стомленасці.
Рукі аж гудуць.
|| зак. прагусці́, -гуду́, -гудзе́ш, -гудзе́; -гудзём, -гудзяце́, -гуду́ць; прагу́ў, -гула́, -гуло́ (да 1 знач.).
|| наз. гудзе́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
раззуде́ться сов.
1. рассвярбе́цца; пача́ць ныць (бале́ць);
2. перен. разысці́ся, размахну́цца;
раззуди́сь, плечо́! размахні́ся, плячо́!;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Ске́моцень ‘моцны мароз’ (ТС). Да *скеміць ‘сціснуць, шчыпаць’, параўн. укр. скемі́ти ‘калоць, ныць, балець’, рус. скоми́ть ‘балець, ныць, шчаміць’, роднасным да аскома і шчаміць (гл.). Параўн. скем (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пратарча́ць, ‑чу, ‑чыш, ‑ныць; зак.
Разм. Тое, што і пратырчаць. Прачытаўшы запіску Качуры, ... Марына Міхайлаўна ўзлавалася без меры. «Я нізавошта не пайду. Няхай ён хоць усю ноч пратарчыць каля плаціны». Паслядовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Зу́зліць ’плакаць, ныць’ (ашмян., Сл. паўн.-зах.). Параўн. укр. уст. дыял. зу́зи, зу́зни ’шум, гоман’ (Жэлях.). Верагодна, гукапераймальнае, магчыма, з літ. zū̃zti ’гусці’ > *зусці > *зузла ’той, хто гудзіць (ные)’ > зузліць ’ныць’. Параўн. зурзаць, зюзюкаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Скрындзі́ць ‘плакаць, ныць, капрызіць’ (Арх. Федар.). Гл. скрэнда.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бака́с, ‑а, м.
Балотная з доўгай тонкай дзюбай птушка атрада сеўцападобных, якая, пікіруючы ўніз, ваганнем пер’я хваста ўтварае гукі, падобныя на бляянне баранчыка. Забляе бакас, і будуць ныць камары — вісець хмарамі над купінамі. Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Ны́цкаць ’наракаць’ (мядз., Сл. ПЗБ). Відаць, да ныць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)