каршу́н, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м.
Вялікая драпежная птушка сямейства ястрабіных з доўгімі крыламі і загнутай дзюбай.
◊
Каршуном наляцець — злосна і хутка накінуцца, напасці на каго-н.
|| прым. каршуно́вы, -ая, -ае.
Каршуновая дзюба.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
абру́шыцца, -шуся, -шышся, -шыцца; зак.
1. гл. рушыцца.
2. перан., на каго-што. Імкліва напасці.
А. з пагрозамі.
А. на ворага.
|| незак. абру́швацца, -аюся, -аешся, -аецца (да 2 знач.).
|| наз. абрушэ́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
обру́шиться сов.
1. абвалі́цца, абру́шыцца, абуры́цца;
2. перен. накі́нуцца, навалі́цца, напа́сці.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
натра́піць, ‑плю, ‑піш, ‑піць; зак., на каго-што.
Напасці, наткнуцца на што‑н. Як звычайна, [хлопцы] накіраваліся ў лес. Праз некаторы час знайшлі некалькі маладзенькіх грыбоў.. А яшчэ праз некалькі крокаў натрапілі на лісічкі. Маўр. Прабіраючыся на ўсход, .. [Гнядкоў] на шчасце натрапіў на партызанскі атрад Прыборнага і застаўся ў ім. Шамякін. // Сустрэцца з кім‑н., выпадкова наткнуцца на каго‑н. [Волька:] — А дзе Кастусь — мы не ведаем. Можа, і ён нас шукае, але натрапіць адно на другое не можам. Чорны. Раманаў позірк усё блукаў па зале ды вось натрапіў і на Генку. Ярашэвіч.
•••
Натрапіць на след — тое, што і напасці на след (гл. напасці).
Не на таго натрапіў — тое, што і не на таго напаў (гл. напасці).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
натра́піць, -плю, -піш, -піць; -тра́п; зак., на каго-што.
1. Напасці, наткнуцца на што-н.
Н. на грыбное месца.
2. Сустрэцца з кім-н., выпадкова наткнуцца на каго-н.
Н. на сяброў.
|| незак. натрапля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
паналята́ць, 1 і 2 ас. адз. не ўжыв., -а́е; -а́ем, -а́еце, -а́юць; зак.
1. (1 і 2 ас. мн. не ўжыв.). Наляцець, прыляцець у вялікай колькасці.
Паналятала мух у хату.
2. Напасці, зрабіць набег — пра ўсіх, многіх.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
абры́нуцца, -нуся, -нешся, -нецца; -нься; зак.
1. Раптам упасці зверху, абваліцца.
Столь абрынулася.
2. перан., на каго-што. З вялікай сілай напасці, наваліцца; нечакана спасцігнуць каго-, што-н.
А. на ворага.
Гора абрынулася на бацькоў.
|| незак. абрына́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
напа́даць, ‑ае; зак.
Падаючы, набрацца ў вялікай колькасці. За гэтыя дні з бярозы нападала на дарогу многа жоўтых лісткоў. Чорны.
напада́ць, ‑а́ю, ‑а́еш, ‑а́е.
Незак. да напасці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
назапа́сіцца, ‑пашуся, ‑пасішся, ‑пасіцца; зак.
Запасціся чым‑н. у вялікай колькасці. Назапасіцца дрывамі. □ Не хапала зброі, і партызаны вырашылі напасці на нямецкі гарнізон, каб назапасіцца гранатамі, патронамі. Бураўкін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
апанава́ць, 1 і 2 ас. звычайна не ўжыв., -ну́е; -ну́й; -нава́ны; зак., каго-што.
1. Ахапіць, авалодаць (пра фізічны стан, настрой і пад.).
Жанчыну апанаваў страх.
2. Напасці ў вялікай колькасці, акружыць, накінуцца.
Яго апанавалі сабакі.
3. З’явіцца ў вялікай колькасці (разм.).
Справы апанавалі.
|| незак. апано́ўваць, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)