цэ́ліцца, -люся, -лішся, -ліцца; незак.
1. Накіроўваць зброю на каго-, штон.
Ц. ў мішэнь.
2. перан. Мець намер завалодаць чым-н., заняць якое-н. становішча.
Ц. на выгаднае месца па службе.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
у́мысел м. наме́р, -ру м., заду́ма, -мы ж.;
злой у́мысел зло́сны наме́р (зло́сная заду́ма);
без у́мысла без наме́ру;
с у́мыслом з наме́рам.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
спекуля́цыя¹, -і, ж., перан., на чым і чым.
Разлік, намер, заснаваныя на выкарыстанні чаго-н. з карыслівымі мэтамі.
С. на часовых цяжкасцях.
С. акцыямі.
С. на павышэнні попыту.
|| прым. спекуляцы́йны, -ая,-ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
наме́рение ср. наме́р, -ру м.; (замысел, умысел) заме́р, -ру м.;
без (вся́кого) наме́рения без (уся́кага) наме́ру;
с наме́рением з наме́рам; (нарочно) наўмы́сна, знаро́к;
твёрдое наме́рение цвёрды наме́р;
до́брые наме́рения до́брыя наме́ры;
возыме́ть наме́рение займе́ць наме́р;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
по́мысел м. (мысль) ду́мка, -кі ж.; (намерение) наме́р, -ру м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Пярэ́гад ’перыяд пагодлівага надвор’я паміж дажджамі’ (глус., Янк. Мат.), пярэ́гадам ’з перапынкамі’ (Сцяшк.; ст.-дар., Сл. ПЗБ). Да перагада́ць ’перадумаць, памяняць намер’, што да гада́ць ’мець намер, меркаваць, збірацца зрабіць’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ По́мысл ’намер’ (Нас.), помыслы ’мыслі, думкі’ (Бяльк.), памыем ’задума’ (Сл. Скар.). Рус. помысел ’намер’, польск. pomysł ’думка; задума’. Ад по‑мысяіць > мысліць (гл.), аналагічна падулі па, пбдумы ’ўрокі’ ад думаць (ЛА, 3).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Ню́хкацца экспр. ’мець намер’ (нясвіж., Сл. ПЗБ). Няясна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
на́мысел, ‑слу, м.
Тайны намер, задума (часцей адмоўнага характару). Знаць намысел ворага — сіла: Тады не налучыць бяда. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Аканава́ць ’абяцаць, намеціць (= мець намер)’ (Касп.), магчыма, праславянскі архаізм. Тады да прасл. kaniti: серб.-харв. ка́нити ’мець намер’, балг. каня, макед. кани ’тс’. Параўн. яшчэ балг. каня ’запрашаць, прапанаваць’ макед. кани ’тс’ (Мартынаў, SlW, 62). Бернекер (1, 561) супастаўляе з лац. cōnor ’мець намер, намагацца’. Супраць Вальдэ-Гофман, 1, 262. Параўн. таксама Покарны, 564. Скок (2, 34) звязвае з прасл. konati, konъ (гл. канец). Неверагодна. Гл. канькаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)