і́ндэкс, ‑а, м.
1. Паказальнік, спіс, пералік чаго‑н. Індэкс імён. Індэкс тавараў. Індэкс геаграфічных назваў.
2. Лічбавы паказчык, які выражае ў працэнтах паслядоўныя змены якой‑н. эканамічнай з’явы. Індэкс кошту жыцця. Індэкс цэн.
3. У матэматыцы — лічбавы або літарны паказальнік унізе літары, якая ўваходзіць у матэматычны выраз, каб адрозніць яго ад іншых, напрыклад: a5, xn.
4. Спец. Умоўнае абазначэнне звычайна ў выглядзе спалучэння лічбаў або літар, якое надаецца кніжным раздзелам у бібліятэчнай класіфікацыі.
[Лац. index.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
і́ндэкс, -а, мн. -ы, -аў, м. (спец.).
1. Паказальнік, спіс чаго-н.
І. геаграфічных назваў.
І. імён.
2. Лічбавы (або літарны) паказчык чаго-н.
І. прамысловай вытворчасці.
І. аптовых цэн.
3. Умоўнае абазначэнне ў сістэме якой-н. класіфікацыі.
Паштовы і.
|| прым. і́ндэксны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
рэ́йтынг, -а, мн. -і, -аў, м.
1. Тое, што і рэйтынг-ліст (спец.).
2. Індывідуальны лічбавы паказчык ацэнкі папулярнасці, аўтарытэту якой-н. асобы, арганізацыі, групы, іх дзейнасці, праграм, планаў, палітыкі ў пэўны час, а таксама ўвогуле ступень папулярнасці вядомага дзеяча.
Р. кіраўніка ўрада.
|| прым. рэ́йтынгавы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
програ́ммно-числово́й прагра́мна-лі́чбавы;
стано́к с програ́ммно-числовым управле́нием стано́к з прагра́мна-лі́чбавым кірава́ннем.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
нуль, -я́, мн. -і́, -ёў, м.
1. Лічбавы знак «0», які абазначае адсутнасць велічыні (дабаўлены справа ад лічбы ўдзесяцярае яе).
2. Умоўная велічыня, адносна якой вызначаецца тэмпература чаго-н.
Дзесяць градусаў ніжэй за нуль.
3. перан. Пра нязначнага, нікчэмнага чалавека (разм.).
У навуцы гэты чалавек н.
○
Абсалютны нуль — самая нізкая магчымая тэмпература (-273,16 -273,15 °С).
◊
Звесці да нуля — пазбавіць усякага сэнсу, значэння.
Нуль увагі на каго-што (разм.) — ніякай увагі.
Пачаць з нуля (разм.) — без папярэдняй падрыхтоўкі.
Стрыгчы пад нуль (разм.) — стрыгчы нагала.
|| прым. нулявы́, -а́я, -о́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
і́ндэкс м., в разн. знач. и́ндекс;
і. апто́вых цэн — и́ндекс опто́вых цен;
і. фізі́чнага развіцця́ — и́ндекс физи́ческого разви́тия;
лі́чбавы і. — числово́й и́ндекс;
пашто́вы і. — почто́вый и́ндекс
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
адзі́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж.
1. У матэматыцы: першы, найменшы цэлы лік у дзясятку, а таксама яго лічбавы знак «1».
2. толькі мн. (адзі́нкі, -нак). Апошняя лічба ў мнагазначных ліках.
Двухзначны лік складаецца з адзінак і дзясяткаў.
3. Велічыня, якой вымяраюцца іншыя аднародныя велічыні.
Грашовая а.
А. сілы току.
4. Асобная самастойная частка ў складзе цэлага, асобны прадмет ці асоба ў групе падобных.
Гаспадарчая а.
Штатная а.
5. мн. Асобныя прадметы ці людзі, істоты, нямногія па ліку; мала хто.
Такіх людзей адзінкі (вельмі мала).
○
Адзінка захавання (спец.) — экспанат музея, экзэмпляр кнігі ў бібліятэцы.
У музеі тысячы адзінак захавання.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
нуль, ‑я, м.
1. Лічбавы знак «О», які абазначае адсутнасць велічыні (дабаўлены справа ад лічбы ўдзесяцярае яе).
2. Умоўная велічыня, ад якой пачынаецца вылічэнне падобных ёй велічынь (тэмпературы, часу і пад.). Сярэдняя тэмпература года ніжэй нуля.
3. перан. Пра што‑н. вельмі малое, нікчэмнае. Коска для .. [Мікалая] нічога не значыла — нуль, не больш. Якімовіч.
4. перан. Разм. Пра чалавека, які не мае ніякага значэння.
•••
Абсалютны нуль — тэмпература −273,16°C, пры якой спыняецца хаатычны цеплавы рух малекул у целе; самая нізкая магчымая тэмпература.
Звесці да нуля гл. звесці.
Нуль увагі — ніякай увагі.
[Ад лац. nullus — ніякі.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адзі́нка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.
1. Першы, найменшы цэлы лік, а таксама яго лічбавы знак «1». // толькі мн. (адзі́нкі, ‑нак). Апошняя лічба ў мнагазначных ліках. Двухзначны лік складаецца з адзінак і дзесяткаў.
2. Самая нізкая адзнака паспяховасці ў пяцібальнай сістэме, якая азначае: «вельмі дрэнна».
3. У спалучэнні з назоўнікамі або прыметнікамі азначае велічыню, якая прынята для вымярэння аднародных велічынь. Адзінка вымярэння. Грашовая адзінка. Адзінка даўжыні. Кармавая адзінка. Адзінка паскарэння. Сістэма адзінак.
4. Кожная асобная істота, прадмет, паасобнік. Аддзел рукапісаў сабраў каля 2000 адзінак рукапісных твораў. «Беларусь». // Службовае месца ў штатным раскладзе якой‑н. установы, арганізацыі. Штатная адзінка. Вакантная адзінка. // толькі мн. (адзі́нкі, ‑нак). Мала хто; паасобныя. З вялікай групы экскурсантаў толькі адзінкі дасягнулі вяршыні гары.
5. звычайна з азначэннем. Самастойная частка нечага цэлага. Адміністрацыйная адзінка. Гаспадарчая адзінка. Баявая адзінка.
6. Асобны чалавек; асоба, індывідуум. Гераізм савецкіх людзей — не якасць выключных адзінак, а масавая з’ява, уласцівасць усяго народу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)