пралячы́ць, ‑лячу, ‑лечыш, ‑лечыць; зак.
1. што. Затраціць на лячэнне. Пралячыць усе грошы.
2. каго-што. Лячыць некаторы час.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спірто́ўка, ‑і, ДМ ‑тоўцы; Р мн. ‑товак; ж.
Спіртавая лямпа. — Што ж, будзем лячыць, — сказала Алаіза, вымаючы з клунка банкі, спіртоўку. Арабей.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ле́чаны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад лячыць.
2. у знач. прым. Якога лячылі, які быў пакалечаны. На лечаным кані далёка не заедзеш. Прымаўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Вымаўля́ць ’замаўляць, лячыць замоваю’ (Бяльк.). Гл. замаўляць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прылячы́ць ’вылячыць’ (б.-каш., ГЧ). Да лячыць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
лячы́цца, лячуся, лечышся, лечыцца; незак.
1. Прымаць лекі, лячэбныя працэдуры ад якой‑н. хваробы. Базыль папрасіў Кацярыну паглядзець гаспадарку, пакуль ён будзе лячыцца. Нікановіч.
2. Зал. да лячыць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Валхві́ць ’лячыць’ (Пал.); ’песціць, цацкацца’ (Юрч.). Другое значэнне метафарычнае. Валхвіць ’лячыць’ да волхв ’знахар’, параўн. рус. волхвовать, волшить, волшебничать, волшебствовать ’знахарыць, загаварваць’. Параўн. семантычныя суадносіны варажыць і урач (гл. Коген, Запіскі, 191). Гл. таксама Вайян, RÉS, 1961, 144.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
прыхварну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак.
Разм. Тое, што і прыхварэць. — Што яму зробіцца, твайму дзіцяці? Мала што там прыхварнула — паправіцца. Крапіва. [Пятрок] прыхварнуў трохі, дык задарма павезлі лячыць на цёплыя воды... Рылько.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шэпт, -у, М -пце, м.
1. Ледзь чутная гутарка, пры якой гукі вымаўляюцца без удзелу галасавых звязак.
Гаварыць шэптам.
2. перан. Ціхі, невыразны шум, шапаценне, цурчанне і пад.
Ш. хваль.
3. Погаласка, чутка, якія перадаюцца па сакрэце.
Пра гэта ўжо пусцілі ш.
Шэпты хату губяць (прыказка; разбураюць уклад, уносяць разлад).
4. мн. -ы, -аў. Набор слоў, якія паводле забабонных уяўленняў маюць чарадзейную сілу; заклінанне (разм.).
Лячыць шэптамі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
кварц, ‑у, м.
1. Вельмі распаўсюджаны ў зямной кары мінерал, які сустракаецца ў выглядзе крышталяў і суцэльнай зярністай масы; двухвокіс крэмнію. Звычайны кварц. Слюдзяны кварц.
2. Разм. Абпраменьванне кварцавай лямпай з лячэбнымі мэтамі. Назначыць кварц. Лячыць кварцам.
[Ням. Quarz.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)