гарбу́зік, ‑а, м.
1. Памянш. да гарбуз (у 2 знач.); невялікі гарбуз. Адзін сынок Юзік і той — як гарбузік. З нар.
2. Гарбузовае семечка. Лушчыць гарбузікі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
налу́шчыць, ‑лушчу, ‑лушчыш, ‑лушчыць; зак., чаго.
1. Ачысціць ад шалупін, якой‑н. абалонкі нейкую колькасць чаго‑н. Налушчыць міску гарбузікаў. Налушчыць гароху.
2. і без дап. Насмеціць шалупіннем. Налушчыць на падлогу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Лю́шчына ’непатрэбная рэч, прадмет’ (міёр., Нар. словатв.). Утворана ад прасл. асновы lusk‑/luzg‑ ’лушпайкі, лупіна’. Да лушчыць (гл.). Пачатковае лʼ‑, як у серб.-харв. љу̀скати ці балг. люште ’лушчыць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лужджы́ць ’церці лён, аддзяляючы валакно ад кастрыцы’ (воран., Сл. ПЗБ) — звонкі варыянт лушчыць пад уплывам балт. моў, параўн. літ. lùgždinti, lukšdénti ’лушчыць’ (Сл. ПЗБ, 2, 679). Параўн. вы‑лукшчывацца ’аддзяляцца (пра льновалакно)’ — літ. išsi‑lukštinti ’тс’ (Лаўчутэ, 68) і лукшчы́ць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лушчыны́ ’лупіны’ (бераст., Сцяшк. Сл.). Утворанае па аналогіі да лупі́ны ад лу́шчыць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лукшчы́ць ’лушчыць (боб, гарох)’ (астр., Сл. ПЗБ). Літуанізм. Параўн. літ. lùkštyti ’тс’. Гл. таксама звонкі варыянт лужджы́ць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лушчаві́ны ’шалупінне ад струка бабовых’ (карэліц., навагр., ігн., Сл. ПЗБ, Сцяшк.). Да лу́шчыць (гл.). Утварэнне гл. лупаві́ны.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лу́зга́ць, лузка́ць ’лузаць (насенне, арэхі)’, ’лушчыць’ (Нас., Бяльк., Гарэц., Дразд., ТСБМ, ТС; шкл., Мат. Маг.), лу́зга́цца ’лёгка адставаць ад кароны’ (Гарэц.). Укр. лу́згати, рус. лу́згать, каш. lëzgac, славен. lúzgati ’тс’, ц.-слав. лузьгати ’грызці, есці’. Прасл. luzgati ’лушчыць, вылушчваць, здабываць са стручка’. Утворана ад luzga. Да лузга́, луза́ць (гл.). Сюды ж лу́зкыньня ’лузанне’ (Юрч. Вытв.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лушчане́ц ’спелы арэх’ (іўеў., Сцяшк. Сл.; Сл. ПЗБ). Да лу́шчыць (гл.). Суфікс ‑ец, як у лузане́ц < луза́н (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лушчонік ’лушчаны арэх’ (кліч., Жыв. сл.; лаг., Шатал.). Да лу́шчыць (гл.). Аб суфіксе ‑онік гл. Сцяцко (Афікс. наз., 61–62).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)