Акало́т ’жытнія снапы, з якіх выбіты зярняты’ (КЭС, КТС, Некр.) да калаціць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пракалаці́ць ’памыць’ (лід., Сл. ПЗБ). Да калаціць ’мяць, біць, трэсці’. Семантычна да праць ’мыць з пранікам’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Скалатня́ ‘муць, падонкі’ (Нас., Байк. і Некр.). Дэрыват ад скалаціць < калаціць (гл.) з суф. ‑н(я).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тро́кнуць ‘сказаць не падумаўшы’ (Рэг. сл. Віц.). Відаць, роднаснае рус. дыял. трёкать ‘гаварыць (пра пустыя, неабгрунтаваныя выказванні)’, тре́кать ‘біць, калаціць’, якія Куркіна (Этимология–1983, 27) пры чаргаванні асноў збліжае з балг. тра́кам ‘стукаць, трашчаць’, тре́ква, тре́кне ‘біць, калаціць’ і больш далёкім літ. trė̃kti ‘нішчыць, разбураць’ няяснага паходжання (Смачынскі, 684). Гукапераймальнае (?), параўн. балг. трак‑трак ‘грук-грук’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вы́калаціць ’абмалаціць, абвіць (снапы)’ (БРС); ’выбіць дробную салому з буйных снапоў саломы; выбіць (што-небудзь)’ (Шат.); ’вытрасці што-небудзь’ (Касп.). Гл. калаціць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
поро́жний разг. паро́жні;
◊
перелива́ть из пусто́го в поро́жнее погов. зялёны мак калаці́ць; бо́бу ў гаро́се шука́ць; з вадо́ю бі́цца;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
калашма́ціць, ‑мачу, ‑маціш, ‑маціць; незак., каго-што.
Разм.
1. Шматаць, кудлачыць, тармасіць. [Шолам Кац] доўга разгладжваў, калашмаціў клінок барады, быццам шукаючы ў ім прыдатнага слова. Сабаленка. // Моцна тузаць, цягаць, стараючыся разадраць, пашматаць. Усхапіўшыся, [Вайцех] сеў і аслупянеў адразу: недалёка, якраз насупраць яго, ля бярэзніку, дзесяткі два дзікоў калашмацілі мэдлікі пшаніцы, як толькі маглі. Пташнікаў.
2. Біць, калаціць. — Калашмаціць будзем гэтых паноў. Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Ко́лат ’доўгі кій з перакладзінай на адным канцы, якім заганяюць рыбу ў сетку ці нерат’ (Нар. сл., Мат. Гом., Мат. Маг., Бяльк.). Да калаціць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пе́тун ’абжора’ (Бяльк.). Паводле Куркінай (Этимология–1972), роднаснае асновам *peh/*pit‑, што адлюстраваліся ў прасл. *petati (гл. патаваць) і *pitati ’карміць, даваць сілы’, першапачаткова ’біць, калаціць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
трясти́ несов.
1. в разн. знач. трэ́сці; (яблоки и т. п. — ещё) калаці́ць; (вытряхивать — ещё) вытраса́ць;
трясти́ ного́й трэ́сці наго́й;
трясти́ кому́-л. ру́ку трэ́сці каму́-не́будзь руку́;
нас си́льно трясло́ в теле́ге нас мо́цна трэ́сла на во́зе;
трясти́ сли́вы трэ́сці (калаці́ць) слі́вы;
2. (бить в ознобе) трэ́сці, калаці́ць;
его́ трясёт лихора́дка яго́ трасе́ (кало́ціць) ліхама́нка;
его́ трясёт от стра́ха безл. яго́ трасе́ (кало́ціць) ад стра́ху;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)