са (гл. з), прыназ. з Р, В і Т.

Ужыв. замест «з» перад словамі, якія пачынаюцца са збегу зычных, дзе першымі з’яўляюцца «с», «з», «ж», «ш», «м», напр.: са стала, са зруба, са жменьку, са шчыта, са мной.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

збег, -у, м.

1. гл. збегчы.

2. Месца, паглыбленне, па якім збягае вада.

Стаць на самым збегу вады.

3. Спалучэнне, злучэнне (спец.).

З. зычных гукаў.

◊

Збег акалічнасцей — абставіны, якія склаліся пэўным чынам, ход падзей, які абумовіў што-н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

палата́льны, ‑ая, ‑ае.

Спец. Які вымаўляецца з дадатковым пад’ёмам сярэдняй часткі языка да паднябення; мяккі (аб зычных гуках). Палатальныя гукі.

[Ад лац. palatalis.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

эмфа́за, -ы, ж. (спец.).

1. У літаратуры: узмацненне эмацыянальнай выразнасці мовы, якое дасягаецца зменай інтанацыі і выкарыстаннем парадку слоў і розных рытарычных фігур.

2. У лінгвістыцы: спосаб артыкуляцыі, які стварае напружанасць у гучанні некаторых зычных гукаў.

|| прым. эмфаты́чны, -ая, -ае.

Э. націск.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

спалучэ́нне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. спалучаць — спалучыць; дзеянне і стан паводле знач. дзеясл. спалучацца — спалучыцца. Спалучэнне зычных. Сінтаксічнае спалучэнне. Спалучэнне колераў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

акамада́цыя, -і, ж. (кніжн.).

1. Прыстасаванне (арганізма).

2. У мовазнаўстве: фанетычны працэс прыстасавання вымаўлення сумежных зычных і галосных гукаў, у выніку чаго ўласцівасць аднаго гука часткова пашыраецца на іншы.

○

Акамадацыя вока — здольнасць вока прыстасоўвацца да разгляду прадметаў на розных адлегласцях.

|| прым. акамадацы́йны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

вымаўле́нне, ‑я, н.

Перадача голасам гукаў ці слоў мовы. Вымаўленне зычных гукаў. Правільнае вымаўленне. Выразнае вымаўленне. Каларытнае вымаўленне. // Гукавая сістэма мовы. Беларускае літаратурнай вымаўленне.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

суадно́сіны, ‑сін; адз. няма.

Узаемныя адносіны; узаемная сувязь, залежнасць розных велічынь, прадметаў, з’яў. Суадносіны сіл. □ Усе зычныя знаходзяцца ў пэўных суадносінах, утвараючы сістэму зычных беларускай мовы. Юргелевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

я́канне, ‑я, н.

1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. якаць.

2. У мовазнаўстве — вымаўленне ненаціскнога галоснага «е» як «а» («я») пасля мяккіх зычных у першым складзе перад націскам.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

о́канне, ‑я, н.

1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. окаць.

2. Спец. Захаванне ў вымаўленні ненаціскнога «о» пасля цвёрдых зычных; проціл. аканне. Оканне палескіх гаворак беларускай мовы. Паўночнарускае оканне.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)