зубарэ́зны, ‑ая, ‑ае.

Спец. Прызначаны для апрацоўкі зубоў (у 2 знач.). Зубарэзны станок.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

узбро́іцца, -о́юся, -о́ішся, -о́іцца; зак.

1. Запасціся сродкамі для вядзення вайны, бою (зброяй, тэхнікай і пад.).

У. да зубоў.

2. перан., чым. Запасціся сродкамі для якой-н. дзейнасці.

У. новай тэорыяй.

|| незак. узбро́йвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

|| наз. узбрае́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

працадзі́ць, -аджу́, -э́дзіш, -э́дзіць; -э́джаны; зак., што.

1. Прапусціць (вадкасць) для ачысткі праз што-н., што фільтруе.

П. малако.

2. перан. Вымавіць неразборліва, не разнімаючы зубоў.

|| незак. працэ́джваць, -аю, -аеш, -ае (да 1 знач.).

|| наз. працэ́джванне, -я, н. (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

флюаро́з, ‑у, м.

Хранічная хвароба зубоў і касцявой сістэмы, якая выклікаецца залішнім ужываннем фтору з вадой і харчовымі прадуктамі.

[Ад лац. fluorum — фтор.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

зубапратэ́зны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да пратэзавання зубоў. // Прызначаны для вырабу і ўстаўляння зубных пратэзаў. Зубапратэзная майстэрня. Зубапратэзны кабінет.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

магна́цтва, ‑а, н., зб.

Магнаты. Польскае магнацтва. □ Гандлявалі, аднак, не толькі фінансісты. Свой кавалак хацела выдзерці з зубоў цара і магнацтва. Караткевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

зуб, -а, мн. зу́бы і зубы́, -о́ў, м.

1. мн. зу́бы і (з ліч. 2, 3, 4) зубы́, зубо́ў. Касцявое ўтварэнне, орган у роце для адкусвання і разжоўвання ежы.

Кутнія зубы.

Малочныя зубы (у дзяцей). Узброены да зубоў (перан.: вельмі добра ўзброены). З. на з. не пападае (пра дрыжыкі ад моцнага холаду, страху). З. за з. (перан.: адплачваючы за зло той жа меркай; разм.). Зубы на паліцу палажыць (перан.: абмежаваць сябе ў самым неабходным з-за адсутнасці сродкаў; разм.). Зуб або зубы вастрыць на каго-н. (перан.: злавацца, імкнуцца нашкодзіць; разм.). Праз зубы гаварыць (ледзь раскрываючы рот, неахвотна). Не па зубах (перан.: не пад сілу, не па здольнасцях).

2. мн. зубы́, -о́ў. Зубцы (гл. зубец у 1 знач.).

◊

Ні ў зуб нагой (разм.) — зусім нічога (не ведаць, не разумець і пад.).

Мець зуб на каго (разм.) — адчуваць тайную злобу, нездаволенасць у адносінах да каго-н.

|| памянш. зубо́к, -бка́, мн. зу́бкі, -аў і (з ліч. 2, 3, 4) зубкі́, -о́ў, м. (да 1 знач.).

◊

На зубок трапіць каму (разм.) — стаць прадметам насмешак, плётак, крытыкі.

На зубок (вывучыць, выведаць; разм.) — дакладна, дасканала.

|| прым. зубны́, -а́я, -о́е (да 1 знач.) і зубавы́, -а́я, -о́е (да 2 знач.; спец.).

Зубны боль.

Зубны ўрач.

Зубны парашок (для чысткі зубоў). Зубны зычны (які вымаўляецца пры ўдзеле зубоў; спец.). Зубавая барана.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

марда́сы, ‑аў; адз. няма.

Груб. У выразе: па мардасах — па твары (біць), пра аплявухі. Мы ім [Пятлюру, Савінкаву, Антонаву] — па мардасах Ды пусцілі без зубоў. Крапіва.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

аклю́зія ​1, ‑і, ж.

Спец. Паглынанне газаў расплаўленымі або цвёрдымі металамі.

[Ад лац. occlusio — заключэнне.]

аклю́зія ​2, ‑і, ж.

Спец. Суадносіны зубоў верхняй і ніжняй сківіц у самкнутым стане; прыкус.

[Ад лац. occlusio — заключэнне.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Ляпня́к ’недапечаны хлеб, які ліпне да зубоў’ (Сцяшк., карэліц., Шатал.; Сцяцко, Бел. мова, 137). Да ляпі́ць (гл.). Аб суфіксе ‑няк гл. Сцяцко, Афікс. наз., 59.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)