Прыбе́рдзіцца ’здацца’ (ТС). Да *бе́рдзіцца з аналагічнай семантыкай, варыянт брэ́дзіцца < брэ́дзіць ’хлусіць, узводзіць паклёп; трызніць’ (гл.). Параўн. рус. дыял. прибре́диться ’прымроіцца; здацца’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
паздава́цца, ‑здаецца; ‑здаёмся, ‑здаяцеся, ‑здаюцца; зак.
Здацца — пра ўсіх, многіх. Паздавацца ў палон.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перамо́жца м. победи́тель;
◊ зда́цца на лі́тасць ~жцы — сда́ться на ми́лость победи́теля
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
приви́деться сов., разг. паказа́цца, зда́цца; (во сне) прысні́цца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
здава́цца², здаю́ся, здае́шся, здае́цца; здаёмся, здаяце́ся, здаю́цца; незак.
1. гл. здацца².
2. у знач. пабочн. сл. здае́цца, здава́лася. Як быццам, нібыта, відаць.
Здаецца, Вас, калега, можна павіншаваць.
Гэтаму дажджу, здавалася, не будзе канца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
капітулява́ць, -лю́ю, -лю́еш, -лю́е; -лю́й; зак. і незак.
1. Здацца (здавацца), згадзіўшыся на капітуляцыю, адмовіўшыся ад барацьбы.
Безагаворачна к.
2. перан. Адступіць (адступаць) перад цяжкасцямі, перашкодамі; прызнаць (прызнаваць) сваё бяссілле, слабасць.
К. перад цяжкасцямі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Ізда́цца (Бяльк.). І‑ мае пратэтычны характар. Гл. здацца.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
здо́ўжыцца, ‑жыцца; зак.
Здацца вельмі доўгім; надакучыць. Дарога гэтак здоўжылася, што здавалася, яны ехалі ўсё сваё жыццё. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Прымсці́цца (пры́мсьціцца, пры́мсьціць) ’здацца, падацца; прымроіцца’ (Ласт.), параўн. рус. примститься ’прымроіцца, здацца; прысніцца’. Арэальнае ўтварэнне ад незафіксаванага *мсці́ць/мсці́цца адпаведнай семантыкі (гл. амонімы ў артыкуле мста ’помста’), якое працягвае прасл. *mьstiti (sę) 2 ’здавацца, мроіцца’, этымалагічна тоеснага *mьtьsь і роднаснага лексемам гнязда прасл. *mitъ/mitь, *mitě, *mititi, *mitusь, *mitusiti, *mьtnina (ЭССЯ, 21, 171–172). Параўн. пры́мха (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прыві́д ’здань’ (ТСБМ), з далейшым семантычным развіццём — ’спалох’ (Інстр. 3), ’знешні выгляд’ (астрав., Сл. ПЗБ). Наўрад ці назоўнік з’яўляецца прэфіксальным працягам від 1 (гл.); хутчэй ад прыві́дзіцца ’ўявіць’, прыві́джвацца ’здавацца’ (в.-дзв., віл., Сл. ПЗБ), прывіжа́цца ’тс’ (ТС). Прэфіксальнае ўтварэнне да *ві́дзіцца < ві́дзець ’бачыць’ (гл.), параўн. ст.-слав. привиденье ’мара, мроя’ (Ст.-бел. лексікон), привижеватися ’марыцца, мроіцца’ (там жа), рус. привиде́ние ’прывід’, при́виды ’здані, прывіды’, приви́деться ’памыліцца, падмануцца’, привида́ться ’здацца; прысніцца’, привиже́ние, привижде́ние ’прывід, здань’, укр. при́вид ’прывід, здань; няясныя, ледзь акрэсленыя контуры, ілюзія’, при́ви́ддя ’прывід, здань’, при́видки ’прывіды, здані’, приви́дітися, приви́джуватыся ’уявіцца, здацца, прымроіцца’; параўн. таксама серб.-харв. прѝвидити се ’здацца, уявіцца’, привид ’ілюзія, падман зроку’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)